ანდრო გოცირიძე განსხვავებულ ამპლუაში
ანდრო გოცირიძეს ჩვენ ყველა კიბერუსაფრთხოების სპეციალისტად ვიცნობთ, ცოტამ თუ იცის, რომ ის უკვე მრავალი წელია მეღვინეობა-მევენახეობას მისდევს და რაც ყველაზე საინტერესოა, ეს საქმე მისი ოჯახისთვის ტრადიციის გაგრძელებაა. მამამისმა, დოქტორმა ვაჟა გოცირიძემ, რომელიც ცნობილი მევენახე და აგრარული უნივერსიტეტის დოქტორი იყო, მთელი თავისი ცხოვრება ქართული ვაზის კვლევას და გაშენებას მიუძღვნა, სწორედ მისი დამსახურებაა აფხაზური ენდემური ვაზის ჯიშების გადარჩენა. ბატონმა ანდრომ პირველად საკუთარი ვენახი 2014-15 წლებში შეიძინა, სოფელ წინანდალში. ამბობს, რომ თავდაპირველად მევენახეობას, როგორც ბიზნესს, არ უყურებდა და არც ღვინის წარმოებას გეგმავდა. მოგვიანებით ძმამ სოფელ ართანაში რქაწითელისა და საფერავის ვენახები შეიძინა და ბიზნესგეგმაც გაჩნდა. ახლა ძმები გოცირიძეები, საერთო ჯამში, 4 ჰექტარამდე ვენახს ფლობენ და ღვინოსაც აწარმოებენ.
- შესაძლოა ბევრმა არ იცის, რომ აფხაზებს გააჩნიათ საკუთარი აბორიგენული ჯიშები, როგორიცაა: ავასირხვა, ამლახუ, კაჭიჭი და ა.შ. საბჭოთა პერიოდში, გუდაუთის რაიონში არსებობდა კოლექცია, რომელშიც გაშენებული იყო როგორც ქართული, ასევე აფხაზური ვაზის ჯიშები. რუსული ოკუპაციის შემდეგ ეს კოლექცია განადგურდა და აფხაზები, ფაქტობრივად, ამ ჯიშების გარეშე დარჩნენ. მათი შემოტანა და დაბრუნება აფხაზეთში გაეროსა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების დახმარებით მოხერხდა მოლდოვაში არსებული სარეზერვო კოლექციებიდან... რაც შეეხება "გოცირიძის მეღვინეობას", ეს ჩემი და ჩემი ძმის, აკაკი გოცირიძის საოჯახო მეურნეობაა, რომელიც 2018 წლიდან ფუნქციონირებს. თავიდან, როცა პირველი ვენახი ვიყიდეთ, აზრად არ გვქონია ღვინის ჩამოსხმა და ბრენდირება. მაშინ საჯარო მოხელე გახლდით, ბიზნესის წარმოება კანონით მეკრძალებოდა და არც დრო მქონდა საამისოდ. უბრალოდ მინდოდა, ვენახი გვქონოდა, ბავშვებს მასთან შეხება ჰქონოდათ და მინიმუმ საკუთარი მოხმარებისათვის საჭირო ღვინო დაგვეწურა. 2018 წელს, გადადგომის შემდეგ, საგრანტო კონკურსში "აწარმოე საქართველოში" მივიღეთ მონაწილეობა და გავიმარჯვეთ. სახელმწიფომ დაგვიფინანსა ყურძნის გადამუშავების მთელი ხაზი, საჭყლეტიდან დაწყებული, უჟანგავი ფოლადის ავზებით დამთავრებული და ღვინის წარმოებაც დავიწყეთ. ვმონაწილეობდით სხვადასხვა კონკურსში, მაგალითად, ახალი ღვინის ფესტივალში, რომელიც მთაწმინდის პარკში იმართება ხოლმე. 2021 წლიდან ღვინოს ოჯახური ბრენდის სახე მივეცით და მომხმარებლის წინაშე საოჯახო მარნის სახით წარვდექით.
რაც შეეხება წინანდლის ვენახს, გარდა ტრადიციული რქაწითელისა, რომლისთვისაც წინანდალი საუკეთესო ზონად ითვლება, იქ ფრანგული ჯიში - კაბერნე სოვინიონის ორმოცდაათწლოვანი ვენახიც მაქვს. კაბერნე სოვინიონი ბორდოს რეგიონში წამყვანი ჯიშია, აქ მისგან განსაკუთრებით მაღალხარისხოვანი სამარკო ღვინოები მზადდება. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ჯიში მსოფლიოში ფართოდ გავრცელდა, წინანდლის ზონაში მოყვანილი კაბერნე თავისი თვისებებით ბორდოს რეგიონის საუკეთესო ხარისხის კაბერნეს უტოლდება. როგორც ჩანს, იგი კარგად შეერწყა წინანდლის ეკოსისტემას. განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ვანიჭებთ მამასთან ერთად ართანაში ჩაყრილ ვარდისფერი რქაწითლის ვენახს, რომლის პირველი მოსავალი წელს მივიღეთ. ვარდისფერი რქაწითელი ჩვეულებრივისგან სპონტანური კვირტული მუტაციის გზით წარმოშობილი ჯიშია. ჩვეულებრივი ვაზისგან ახალი ჯიშის სპონტანურად გაჩენის შანსი მინიმალურია და სწორედ ეს მოხდა ვარდისფერი რქაწითლის შემთხვევაში. ის გარდა ფერისა, უფრო კუმსი მტევნებითა და მაღალი შაქრიანობით განსხვავდება, დიდხანს ძლებს და ამიტომ შესაძლებელია, ვაზზე მისი მტევნის ხანგრძლივად დატოვება, რითაც საჭიროების შემთხვევაში, ძალიან მაღალი შაქრიანობის მიღწევაა შესაძლებელი.
- ღვინოს ტრადიციული მეთოდით აყენებთ?
- კი, ტრადიციული კახური მეთოდით ვაყენებთ ქვევრში, ჭაჭაზე, ბიოტექნოლოგიების გამოყენებით. ზოგიერთი სახეობა ფრანგული მუხის კასრში გადის დაძველების პროცესს 6-9 თვის განმავლობაში. ასეთი მეთოდი განსაკუთრებით უხდება კაბერნეს და საფერავს. ზოგადად, კაბერნეს ქვევრში მომზადება სიახლეა, რადგან საფრანგეთში თიხის ჭურჭელი, მით უმეტეს, ქვევრები არ გამოიყენება. ქვევრი კაბერნეს ბევრ ახალ თვისებას სძენს.
- ვენახს თავად უვლით თუ მუშახელს ქირაობთ?
- მე და ჩემი ძმა ერთიანი ძალებით ვუვლით და ვამუშავებთ. მუშახელს ადგილზე ვქირაობთ, თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ კვალიფიციური მუშახელის დეფიციტი დღითი დღე მწვავდება. იმის გამო, რომ პრიორიტეტს ბიომევენახეობას და ორგანულ მეღვინეობას ვანიჭებთ, ვენახს შხამქიმიკატებით არ ვწამლავთ, ჰერბიციდებს არ ვიყენებთ და მცირე, მაგრამ ხარისხიან მოსავალს ვჯერდებით. წლის განმავლობაში შესაძლოა, მაქსიმუმ 6-7 ტონა სხვადასხვა ჯიშის ყურძენი გადავამუშაოთ.
- ალბათ, თქვენთვის ვაზი და ღვინო იმაზე მეტია, ვიდრე ბიზნესი.
- რა თქმა უნდა, დღეს მცირე მარნის შემოსავლებით ეკონომიკურ კეთილდღეობას ვერ მიაღწევ და ვერც ფინანსურ საჭიროებებს დაიკმაყოფილებ, თუმცა ვენახი, როგორც აღინიშნა, ჩვენი ოჯახისთვის ბიზნესზე მეტად, ტრადიციას წარმოადგენს. პირველ რიგში, ჩემთვის ეს არის კავშირი უახლოეს წინაპართან - მამასთან, რომელმაც მთელი ცხოვრება მართლაც ვენახს, ქართულ ვაზს და ღვინოს მიუძღვნა. გარდა აფხაზეთისა, მამა რამდენიმე ექსპედიციაში იყო ჩრდილოეთ კავკასიაში, ისტორიულ ტაო-კლარჯეთში, უნგრეთისა და სლოვენიის საზღვარზე. სახელმწიფო დელეგაციის შემადგენლობაში ყოფნისას. ერთი გადამდგარი უნგრელი ოფიცრის ოჯახში მინახავს მამაჩემის და მისი კოლეგების გაშენებული ქართული რქაწითელი. ტაო-კლარჯეთში ექსპედიცია მიზნად ისახავდა შემორჩენილი ძველი ქართული ვაზის ჯიშების მოპოვებას, სანამყენე და საძირე მასალების შეგროვებას, მათ შემდგომ შესწავლასა და იდენტიფიკაციას. ექსპედიციის წევრებმა მოიძიეს 30-მდე ვაზის კულტურული და ველური სახეობა. ახლა ეს ადგილები იუსუფელის წყალსაცავმა დაფარა. მამას, ასევე, გარკვეული წვლილი აქვს შეტანილი გურიაში ჩხავერის დაბრუნებაში - ეს საუკეთესო გურული ჯიშია, რომელიც ბოლო დრომდე მხოლოდ გლეხურ მეურნეობებში თუ იყო შემორჩენილი.
- სადღეგრძელოები, სუფრა თუ გიყვართ?
- ზომიერი სმა ყველა ადამიანისთვის სავსებით მისაღებია. დადასტურებულია ე.წ. ფრანგული პარადოქსი: ხმელთაშუა ზღვისპირა რეგიონის მცხოვრებლები, მათი დიეტიდან გამომდინარე (მიირთმევენ ბევრ ბოსტნეულს, ზღვის პროდუქტებს და მათ ყოველდღიურ რაციონში შედის გარკვეული რაოდენობით წითელი ღვინო), გაცილებით ჯანმრთელები არიან, განსაკუთრებით გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების თვალსაზრისით. დადგენილია, რომ დღის განმავლობაში 100-120 გრამი ღვინის მიღება გარდა რელაქსაციისა, გულ-სისხლძარღვთა სისტემას აჯანსაღებს, მავნე ნივთიერებებს შლის და ბევრი დაავადების პრევენციას წარმოადგენს. ზოგადად, ევროპა, დასავლეთი ერთ სულ მოსახლეზე გაცილებით მეტ ღვინოს მოიხმარს, ვიდრე საქართველო. იქ ბოთლში ჩამოსხმული ღვინის სმის კულტურაა განვითარებული. ევროპელები ყოველდღე, ყოველ სადილსა თუ ვახშამზე მიირთმევენ ღვინოს. ამ მხრივ საქართველოში საბჭოთა პერიოდის ცუდი ტრადიცია შენარჩუნდა: ვსვამთ ხანდახან, მაგრამ ბევრს. რა თქმა უნდა, ხარისხიანი ღვინის ლიტრობით მიღება ყოვლად წარმოუდგენელია როგორც ფასიდან, ასევე ალკოჰოლის ზემოქმედებიდან გამომდინარე. სუფრებზე ღვინის ჭარბი რაოდენობით მიღება ღვინის მოხმარების დაბალი კულტურის მაჩვენებელია და ამას ქართულ ტრადიციასთან საერთო არაფერი აქვს. ეს ყველაფერი, სავარაუდოდ, დაკავშირებული იყო ფალსიფიცირებულ ღვინოსთან. მოგეხსენებათ, სსრკ-ის დროს ღვინის ხარისხს არად დაგიდევდნენ, მას შაქრით და წყლით ამზადებდნენ და შესაბამისად, ასეთ სუფრებზე ერთი ადამიანი 4-5 ლიტრ სასმელს იღებდა, რაც ცხადია, არაფალსიფიცირებული ღვინის პირობებში წარმოუდგენელია. გამორიცხულია, ადამიანმა ალკოჰოლის შემცველობიდან, ფასიდან და ხარისხიდან გამომდინარე, ამ რაოდენობის ღვინის მიღება მოახერხოს.
- რისი თქმა შეგიძლიათ ქართული მევენახეობა-მეღვინეობის შესახებ, რა პრობლემის წინაშე დგას დღეს ქართველი მევენახე?
- დღეს სოფლად თითქმის ყველა ოჯახს მცირე ვენახი აქვს და ყურძნის ჩაბარება მისი ერთადერთი შემოსავალია. ყურძნის ფასი არაადეკვატურია, ხოლო სუბსიდირება ხარისხის ამაღლებას კი არ უწყობს ხელს, არამედ მოსავლის რაოდენობის ზრდაზეა ორიენტირებული. შედეგად, იზრდება შხამქიმიკატების მოხმარება, სახეობათაშორისი ჰიბრიდული ჯიშების შერევა, რაც ქართული ღვინის ხარისხს დაბლა სწევს. საბჭოთა დროიდან შემორჩენილი მიდრეკილება რაოდენობაზე მუშაობისას ჯერ კიდევ აქტუალურია, რაც ასევე ნეგატიურად აისახება ღვინის ხარისხზე. ამის საპირისპიროდ, ბიომევენახეობა პრიორიტეტს ანიჭებს მცირე, მაგრამ ხარისხიანი მოსავლის მიღებას, რომელიც არ შეიცავს შხამქიმიკატებს და რომელიც მოსახმარად აბსოლუტურად ჯანმრთელია. დარგის განვითარებისთვის აუცილებელია, აქცენტი ყურძნიდან მისი გადამუშავების პროდუქტებზე გადავიდეს. მევენახე საკუთარ ღვინოს თუ არ ამზადებს, წარმოუდგენელია წლიდან წლამდე ვენახის მოვლის ხარჯები დაფაროს. გამოსავალი მცირე მარნების განვითარება და კოოპერირებაა. მევენახე ერთ საკარმიდამო ნაკვეთზე ვერასდროს მოახერხებს საკუთარი მარნის აშენებას, მაგრამ 10-15 მევენახე შეძლებს საერთო მარნის აშენება-შენახვას ისე, რომ მისი პროდუქტი იყოს არა ყურძენი, არამედ ღვინო, რომელიც შეიძლება 20-25 ლარი ღირდეს. მე და ჩემი ძმა ცალ-ცალკე თავს ვერ გავართმევდით მეურნეობის აწყობას და გავერთიანდით: ვაერთიანებთ რესურსს, ვინაწილებთ ხარჯებს და შესაბამისად, გვაქვს საერთო პროდუქტი, რომლის შემოსავალსაც ასევე ვიყოფთ. ახლა საქართველოში ნელ-ნელა ბრუნდება მაღალხარისხიანი ღვინის დამზადების და მოხმარების კულტურა. პარადოქსია, მაგრამ ამას პუტინი და კრემლიც დაეხმარა ბლოკადით, როდესაც რუსულ ბაზარზე ქართული ღვინის შეტანა აკრძალა. აკრძალვამ აბსოლუტურად საპირისპირო შედეგებამდე მიგვიყვანა, რადგან რუსულ ბაზარზე დაბალხარისხიანი და ფალსიფიცირებული ღვინოც საღდებოდა, ხოლო ევროპის ბაზრებზე დასამკვიდრებლად, ქართველი მეღვინე იძულებული გახდა, მხოლოდ მაღალი ხარისხის ღვინო ეწარმოებინა. ქართული ღვინის ადგილი დასავლურ განვითარებულ ბაზრებზეა.
- რით გამოირჩევა ქართული ღვინო სხვა დანარჩენებისგან?
- ქართული ღვინო ნელ-ნელა იმკვიდრებს ადგილს საერთაშორისო ბაზრებზე. ქვევრის ღვინო დასავლეთმა სპეციალურ მიმართულებად აღიარა, ასევე, მსოფლიო ცნობს საქართველოს, როგორც ღვინის სამშობლოს: საქართველოში აღმოჩენილი 8000 წლის წინანდელი ქვევრის ფრაგმენტები წიპწებით ჯერჯერობით უძველესია მსოფლიოში. ამას გარდა, საქართველო ჯიშური მრავალფეროვნებითაც გამოირჩევა (აღწერილია ხუთასზე მეტი ქართული ენდემური ჯიში) და ღვინის დამზადების ორი ტრადიციული ტექნოლოგიაც გვაქვს: კახური და იმერული. ამ ფაქტორების გათვალისწინებით არსებობს მოლოდინი, რომ ქართული ღვინო შესაბამის ნიშას დაიკავებს დასავლურ ბაზრებზე.
- თქვენ თუ გაქვთ ღვინის დაყენების თქვენეული მეთოდი?
- ბიოლოგიური მეღვინეობა გამორიცხავს ყურძნის მოყვანის და ღვინის დამზადების პროცესში ქიმიურ ჩარევას. ბუნებრივია, ეს ამაღლებს ღვინის ხარისხს, მის გემოვნურ თვისებებს, ბუკეტს, არომატს უფრო მრავალფეროვანს და მდიდარს ხდის, თუმცა დამზადებისა და მოვლის პროცესები დამოკიდებულია გარე ფაქტორებზე. გარდა იმისა, რომ განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა ქვევრის, ჭურჭლის სისუფთავეს, ხარისხიანი ღვინის მისაღებად მნიშვნელოვანია, რა პირობებში წარიმართება მისი დუღილი. არ უნდა დაგვეზაროს ხშირი მორევა, სამუშაო სივრცეში ჰიგიენის წესების დაცვა, ტემპერატურის მუდმივი კონტროლი... ცხადია, ეს ყველაფერი შრომატევადია, თუმცა შედეგი ღირს წვალებად. ქვევრში ჩაწურული წვენი რამდენიმე კვირის განმავლობაში საათობრივად იცვლის გემოვნურ თვისებებს და არომატს. ბიოლოგიურ მეღვინეობაში ეს განსაკუთრებული მნიშვნელობის პროცესია, რადგან მეღვინე შეზღუდულია პრეპარატების გამოყენებაში და მხოლოდ სწორი მოვლით შეუძლია წვენი მაღალხარისხოვან ღვინომდე მიიყვანოს. ამ დროს ღვინის ორგანოლეპტიკურ თვისებებზე იმდენი ფაქტორი მოქმედებს, პრაქტიკულად წარმოუდგენელია თუნდაც ერთი და იმავე ვენახისგან ორი იდენტური ღვინის მიღება. მიუხედავად სირთულისა, სწორედ ეს არის ბიომეღვინეობის უპირატესობა. უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი ვენახის სწორი მოვლაა. მამისგან ხშირად მომისმენია და თავადაც გამომიცდია, რომ "ღვინო ვენახში ფუჭდება". ეს გულისხმობს შხამქიმიკატების, სასუქების, ჰერბიციდების, შესაწამლი მასალის უსისტემო გამოყენებას. მოსავლის ხარისხისათვის ასევე მნიშვნელოვანია სწორად დაგეგმილი და ჩატარებული მწვანე ოპერაციები. რთვლის არასწორი დაგეგმვა არასაკმარის ან ზედმეტად მაღალშაქრიან მოსავალს განაპირობებს, რაც დადუღების პროცესში სირთულეებს წარმოშობს და მეღვინე იძულებულია ან ქიმიკატები მოიშველიოს, ან ზედმეტშაქრიან ღვინოს დუღილის დასასრულებლად წყალი დაასხას. ეს ყველაფერი დაბლა სწევს ხარისხს.
ხათუნა ბახტურიძე