"სასიცოცხლოდ აუცილებელი მედიკამენტების დეფიციტია ქვეყანაში"
ონკოპაციენტების ორგანიზაცია "კავშირი სიცოცხლისთვის" და თავად სიმსივნით დაავადებული ადამიანები, მათი ახლობლები ცოტა ხნის წინ პარლამენტთან შეიკრიბნენ. "ჩვენ ვაპროტესტებთ ონკოპაციენტების ფუნდამენტური უფლებების დარღვევას ჯანდაცვის სამინისტროს მხრიდან! "დედის დღეს", იმის ნაცვლად, რომ გვეზეიმა დღესასწაულზე, ქუჩაში მოგვიწია დგომამ, ჩვენი ქვეყნის ყველაზე მოწყვლადი ადამიანების, ონკოპაციენტების სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უფლების დასაცავად!..
იმის გამო, რომ ონკოპაციენტების სასარგებლოდ დრო არ მუშაობს. იმის გამო, რომ სასიცოცხლოდ აუცილებელი მედიკამენტების დეფიციტია ქვეყანაში და რიგი აუცილებელი მედიკამენტები დღეს რეგისტრირებულიც კი არ გვაქვს ქვეყანაში, ჩვენ აქციებით გვიწევს ჩვენი ჯანმრთელობის უფლების მოთხოვნა სახელმწიფოსთვის კვირა დღესაც კი...
ადამიანები არ უნდა იღუპებოდნენ უსახსრობის და წამლების დეფიციტის გამო, მაშინ, როცა ქვეყნის ბიუჯეტშიც ძალიან ბევრი ფულია და ჯანდაცვის სამინისტროსაც აქვს ფული ადამიანების სიცოცხლის გადასარჩენად!" - ვკითხულობთ კავშირის გვერდზე გამოქვეყნებულ პოსტში...
ჩვენთან საკუთარ გულისტკივილზე აქციის ერთ-ერთმა მონაწილემ, ქალბატონმა ნატო სადუნაშვილმა გულახდილად ისაუბრა. მის მეუღლეს დაუდგინეს იშვიათი დაავადება და მას შემდეგ შეეჯახა იმ პრობლემებს, რასაც სიმსივნით დაავადებული ადამიანები და მათი ახლობლები აწყდებიან ხოლმე...
- არ მეგონა, საქართველოში ასეთი ცუდი სიტუაცია თუ იქნებოდა, თორემ არ დავბრუნდებოდით... ზუსტად ერთი წლის წინ პრაღაში ვიყავით მე და ჩემი მეუღლე, იქ ვმუშაობდით. მერე გელა ცუდად გახდა და საავადმყოფოში მისულებს ექიმებმა სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს. ცხადია, მას იქაც კარგად უმკურნალებდნენ, მაგრამ ვინაიდან ენობრივი ბარიერი გვქონდა და ჩემი ხასიათიდან გამომდინარე, ნორმალური კომუნიკაცია მესაჭიროებოდა ექიმთან, უნდა მცოდნოდა ყველაფერი ამ დაავადებაზე, მეუღლის მდგომარეობაზე და ვიფიქრე, საქართველოში ხომ არ დავბრუნდე-მეთქი? თანაც, ახლობლებიც მაგულიანებდნენ: რა სისულელეს აკეთებთ? აქეთ წამოდით, აგერ, ნოემბრიდან აქაც ყველა სიმსივნით დაავადებულს დააფინანსებენ, მთავრობა კარგ საქმეს აკეთებსო. მოკლედ, ჩამოვედით. გადაუდებელი ოპერაციის რაღაც ნაწილი დაგვიფინანსა ჯანდაცვის სამინისტრომ, თანხის ნაწილი თავად მოვიძიეთ. საკმაოდ ძვირი დაჯდა, მაგრამ ამას ვინ ჩიოდა? თავზე ჰქონდა სიმსივნე, მის დაავადებას ტვინის გლიოსარკომას ეძახიან. თუმცა, ყველაფერი ოპერაციით არ დასრულებულა და სიმსივნე ვის ახლობელსაც ჰქონია, ყველამ იცის, ყველაფერი უნდა გაყიდო, რომ გადარჩე. ჰოდა, დაიწყო სხივების, ქიმიოთერაპიის პროცედურები. ნოემბერში რა წამალიც ექიმმა გვირჩია და მერე სამინისტრომ დაგვიფინანსა, წარმოიდგინეთ, ეს პრეპარატები ვერც აფთიაქში და ვერც ე.წ. შავ ბაზარზე ვერ ვიშოვეთ. ონკოპაციენტებს ეკუთვნით 25-ათასლარიანი ლიმიტირებული თანხა, მაგრამ წარმოიდგინეთ, ამ თანხას ვერ იყენებ ყველაფერში, რაც პაციენტს სჭირდება, ანუ არის რაღაც პროცედურები, რომელიც არ გიფინანსდება. მაგალითად, 14 ათასი ლარი ჰქონდა გელას დარჩენილი იმ ლიმიტირებული 25 ათასიდან, როცა ენცეფალოგრამის გადაღება დასჭირდა. ექიმმა გამოწერა ფორმა 100, გავგზავნეთ სამინისტროში და მოვიდა პასუხი ესემესის სახით: კვლევა, რომელიც გჭირდებათ, იმ კვლევათა ჩამონათვალში არ არის, რომელიც ამ 25-ათასიანი ლიმიტით ფინანსდებაო. რას ვიზამდით, როგორღაც ვიშოვეთ თანხა, სხვა რა გზა იყო?..
მანამდე, მარტის თვეში ექიმმა გვითხრა, კარგი იქნება, თუ გენეტიკურ-მოლეკულურ ანალიზს ჩაიტარეbთო, ოღონდ არ ამიხსნა, ეს რას მოგვიტანდა. ვინაიდან ძვირი ღირდა და არც დაგვიფინანსეს, გელას ეს ანალიზი არ გაუკეთებია... ჰოდა, მაქვს კითხვა: თუ პაციენტს წლიურად ეკუთვნის 25 ათასი ლარი სამკურნალოდ, რატომ არ შეუძლია ამ თანხის ფარგლებში ნებისმიერი იმ კვლევის ჩატარება, რომელსაც პაციენტს ექიმი დაუნიშნავს? თუ ჩემია ეს თანხა, რატომ არ მაძლევენ მისი გამოყენების საშუალებას? ამასთან, რომ მინიშნავ წამალს და ვითომ მიფინანსებ, ბაზარზე თუ არ არის ასეთი პრეპარატი, მაშინ რად მინდა? შევაწუხე ახლობლები თურქეთში, იქიდან გამოგვიგზავნეს ნოემბრის წამალი და 550 დოლარი გადავიხადეთ. ექიმი მამშვიდებდა, მალე შემოიტანენ, აღარ მოგიწევს დამატებითი თანხის შოვნაო. მოვიდა დეკემბერი. წამალი დაგვიფინანსეს, მაგრამ ისევ არ იშოვებოდა. მხოლოდ რამდენიმე აფთიაქში იყო, ისიც ერთი კოლოფი ერთგან, მეორე - სხვაგან და ასე... ცალ-ცალკე რომ იყიდო, არ გამოდის, რადგან ერთ აფთიაქში ერთ კოლოფს რომ იყიდი შენი კოდით, მერე სხვა აფთიაქში მეორეს ვეღარ შეიძენ, რადგან კოდი უკვე გამოყენებულია. გელას 7 კოლოფი წამალი სჭირდება თვეში და 7-ის ნაცვლად 1 შევიძინო დაფინანსებით? დანარჩენს რა ვუყო? 1505-ზე დარეკვა ხომ ცალკე სალაპარაკო თემაა, ნამდვილი ჯოჯოხეთია. ზოგჯერ ნახევარი საათი ისე გადის, არავინ გპასუხობს და ტელეფონიც ითიშება... როცა პრობლემა იქმნება, გვირჩევენ, ფიზიკურად არ არის წამალი და რა ვქნათ? ექიმს სთხოვეთ, სხვა პრეპარატით ჩაანაცვლოსო. რანაირად?
პრობლემა მარტში შეგვექმნა და დეკემბერში გავიგე, სინამდვილეში რა ყოფილა გენეტიკურ-მოლეკულური ანალიზი... თურმე, ამის შემდეგ მეცოდინებოდა, რამდენად ეფექტურად იმოქმედებდა ესა თუ ის წამალი; ეწერებოდა, რომელი პრეპარატი რამდენი პროცენტით იქნებოდა ეფექტიანი. თავიდან ექიმს ჩემთვის ეს რომ აეხსნა, ვიდრე ვიღაცებს კიდევ ჰქონდათ ჩვენი დახმარების სურვილი, ამ ანალიზს აუცილებლად გაიკეთებდა გელა. მაგრამ ინფორმაციის ნაკლებობის გამო და იმიტომ, რომ საამისოდ თანხა არ გვქონდა, უარი ვთქვით.
აქ ერთი წამალი თუ არ მოგიხდება, მეორეს მოსინჯავენ, მერე მესამეს და ამასობაში, ვიდრე შენთვის საჭირო პრეპარატს აღმოაჩენენ, ადამიანები კვდებიან და მერე იტყვიან, კიბომ მოკლაო. კიბომ კი არა, დაუდევარმა ჯანდაცვის სისტემამ მოკლა ბევრი და ეს ფაქტია.
- ეს პირველი აქცია არ ყოფილა, რომელსაც შეუერთდით, ასეა?
- დიახ, ასეა. უამრავი პრობლემა აქვთ სიმსივნით დაავადებულებს და ამის გამო 28 იანვარს აქცია გავმართეთ კავშირთან ერთად და ჰოი, საოცრებავ, 29-ში წამალი უკვე შემოიტანეს. 12 თებერვალს კანცელარიასთან ბრიფინგი გვქონდა, პრემიერს შევუტანეთ განცხადება, სადაც ვთხოვდით, რომ ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებთან შეხვედრაში დაგვხმარებოდა. ძალიან სასწრაფოდ, 4 დღეში ჯანდაცვაში დაგვიბარეს. შედეგი ის იყო, რომ სხდომა დავტოვეთ.
- რატომ?
- დაგვახვედრეს სხვა ორგანიზაციები, რომლებსაც როგორც ვიცით, აფინანსებენ და ისინი ფაქტობრივად, მადლობის გადასახდელად მოვიდნენ. საინტერესოა, რა პრივილეგიით სარგებლობენ რაღაც ჯგუფები? ყველა დაავადებულისთვის ერთი კანონი არ უნდა მოქმედებდეს? რატომაა ვიღაც გამორჩეული? ყველა ავადმყოფი თანასწორ პირობებში არ უნდა იყოს? თანაც, გელას დაავადება იშვიათი ფორმისაა, საქართველოში მსგავსი პაციენტი სხვა არ ჰყავთ. 467-ე ადამიანია მსოფლიოში, ასეთი დაავადებით და იმის ნაცვლად, რომ დაინტერესებული იყვნენ ამით, ფორმა 100-ს რომ დახედავენ, ისე გვიყურებენ, თვალებით გვეკითხებიან, - ცოცხლები ხართო?
შეხვედრაზე მინისტრის მოადგილე დაგვხვდა, მოგვესალმა, წარმოგვიდგინა თავი და მას მერე ხმაც არ ამოუღია. ჩვენ ვისაუბრეთ ჩვენს პრობლემაზე და დავსვით კითხვა, რით შეგიძლიათ რომ დაგვეხმაროთ? ირონიულად გვიყურებდნენ. იცოდნენ, რისთვის მივდიოდით და თუ არც ერთ ჩვენს კითხვაზე პასუხი არ ჰქონდათ, საერთოდ რატომ შეგვხვდნენ? ვიღაც ქალმა, რომლის სახელიც სამწუხაროდ არ ვიცი, ისიც კი მითხრა: ახლა თქვენი პრობლემის აღმოფხვრის ზუსტ დროს ვერ გეტყვით. ეს რომ გავაკეთო და არ გამოვიდეს, დასახელებული ვადა რომ გავა, მოხვალთ და მისაყვედურებთო. ჰოდა, ასეთ სიტუაციაში საუბარს რა აზრი აქვს? ავდექით და წამოვედით. იქ დარჩა რამდენიმე ონკოპაციენტი, სხვა ჯგუფის წარმომადგენლები. ჰოდა, ახლა, 3 მარტს, ისევ რომ მოვაწყვეთ აქცია, ერთ-ერთი მათგანი მოვიდა ჩემთან: იმ დღეს რომ გაიქეცით, რა გეგონათ? აი, მე 10.000 ლარით დამაფინანსესო. - მარტო ჩემთვის რომ ვიბრძოდე, აქ კი არ დავიწყებდი ყვირილს, იმ შეკრებაზე ვიტყოდი, მე დამაფინანსეთ და ხმას არ ამოვიღებ-მეთქი. მაგრამ მარტო საკუთარ თავზე ხომ არ უნდა იფიქრო ადამიანმა? საქართველოში 365 ათასი ადამიანი ყოფილა სიმსივნით დაავადებული და ნამდვილად ის მსურს, რომ ყველას შეეხოს დაფინანსება, ყველამ შეძლოს განკურნება...
ამას წინათ ჯანდაცვის ექსმინისტრი აზარაშვილი გამოვიდა ტელევიზიით და განაცხადა, რომ თურმე საქართველოში შემოდიოდა ფალსიფიცირებული პრეპარატები და 60-მდე ონკოლოგია ჩართული ამ მაფიაშიო. ეს სრული სისულელეა. რატომ? ვერც ერთი ონკოლოგი ვერ დაუნიშნავდა ასეთ წამალს პაციენტს და იცით, რატომ? მერე ფორმა 100 უნდა გაეგზავნათ ჯანდაცვის სამინისტროში, რათა იქ დაეფინანსებინათ და ტოტს ხომ არ მოჭრიდნენ? როგორ მოითხოვდნენ არალიცენზირებულ წამალს? ვიღაცები ერთმანეთს წირავენ, არავინ იცის, რის გამო და ამასობაში ადამიანები, რომლებიც ველოდებით, რომ ქიმია დაგვიფინანსონ, რათა დროულად ჩავიტაროთ მკურნალობის კურსი, ვზარალდებით, წამალი არ გვაქვს.
და ერთიც, დეკემბრის ბოლოს გელას 25-ათასიანი ლიმიტიდან 7.000 ლარი მაინც ჰქონდა დარჩენილი. ჯანმრთელობის სამინისტროში შეხვედრაზე რომ ვიყავით, მინისტრის მოადგილეს ვეკითხები: მე რომ ლიმიტი დამრჩა, როგორც დავითვალე, დაახლოებით 7.000 ლარი, პირველი იანვრიდან ახალი ლიმიტი "ჩაირთო" და მაინტერესებს, ეს ჩემი თანხა სად წავიდა-მეთქი? - არიან ადამიანები, რომლებსაც ლიმიტები აკლდებათ და იმათ ვუმaტებთო. - არა, ფიზიკურად ვერ დაუმატებთ, რადგან ეს 7 ათასი ლარი 31 დეკემბრის ჩათვლით მე მეკუთვნის და რანაირად-მეთქი? საინტერესოა, სხვებს როდის გადაუნაწილეს?
- დაბოლოს, რჩევის სახით, თქვენი გამოცდილებიდან გამომდინარე, რას ეტყვით ონკოპაციენტებს?
- ასე მგონია, ჩემი მეუღლე ცოცხალი და კარგად რომ არის, ეს ჩემი სლოვაკი ონკოლოგის დიეტის წყალობაცაა. წამალზე ძვირი ჯდება კვება, რეჟიმის დაცვა, მაგრამ იცოდეთ, სწორი კვებით ყველაფერს დაამარცხებს ადამიანი. ერთი წელია, გელას არ უჭამია მარილი, შაქარი, ხორცი, პურპროდუქტები. მხოლოდ ერთხელ ვაჭამე ტოლმა, ისიც ახალ წელს. დაშვებულია მხოლოდ ქათმის მოხარშული ხორცი და თევზი. პაციენტების ნაწილი სიმსივნისგან კი არ კვდება, არამედ არასწორი ცხოვრების წესის გამო, ქიმიაც ანადგურებს ორგანიზმს. ზოგი ბევრ ტკბილს ჭამს. ავად არის და ჭამოს მაინც, - ასე იციან ხოლმე თავის მართლება, როცა ავადმყოფისთვის მისთვის აკრძალული პროდუქტები მიაქვთ. ასე არ შეიძლება. სწორი კვება დაავადების დამარცხებაში აუცილებლად დაგვეხმარება.
ყველას ვუსურვებ გამოჯანმრთელებას!
ლიკა ქაჯაია