"სიცოცხლის სიყვარული ყველაფერს შეგვაძლებინებს!"
"მჯერა, რომ სიცოცხლის სიყვარული ყველაფერს შეგვაძლებინებს! ადამიანების თვითგადარჩენის ინსტინქტი ძალიან მაღალია და გადავრჩებით, ეს საკუთარ თავზე გამოვცადე და გადავრჩი. მართალია, დღეს პირველი ჯგუფის ინვალიდი ვარ და სულ სამი ჯირკვალი მაქვს დარჩენილი სხეულში, თუმცა მაინც ვაგრძელებ ცხოვრებას და დიდი იმედი მაქვს, რომ კიდევ დიდხანს ვიქნები ცოცხალი. მინდა ყველა ონკოპაციენტი გამოჯანმრთელდეს. ხვალ პირველი დღე გვაქვს დაანონსებული უწყვეტი პროტესტისა (იგულისხმება 8 აპრილი. - ავტ.). მინდა საქართველო იყოს ევროპული ოჯახის წევრი, ევროპა ჩვენი სიცოცხლის გარანტიაა. ყველაზე ხშირად პაციენტები მიმართავენ სწორედ ევროპის ქვეყნებს მკურნალობისთვის. იქ გამართული სისტემაა და არ უწევთ კარდაკარ სიარული დაფინანსების მოსაპოვებლად, წამლების მოსაძიებლად, ვთვლი, რომ ევროპა ჩვენი სიცოცხლის გარანტიაა. მინდა საქართველოშიც ევროპული სტანდარტის მედიცინა გვქონდეს, ულიმიტო, პერსონალიზებული და ხარისხიანი ჯანდაცვა. კანცელარიასთან სწორედ ამ მოთხოვნით მივალთ ხვალ. მჭირდება თქვენი მხარდაჭერა. მე 24 საათი კანცელარიასთან ვიქნები", - ეს "კავშირი სიცოცხლისთვის" ერთ-ერთი დამფუძნებლის, გვანცა აფხაიძის "ფეისბუკ"-მიმართვაა. გოგონა, რომელმაც სიმსივნე დაამარცხა, ახლა სხვების ჯანმრთელობისთვის იბრძვის.
- რეალურად, რა პრობლემებს ეჯახებიან სიმსივნით დაავადებულები?
- 2023 წელს ონკოპაციენტებმა მივიღეთ დაპირება, რომ 2024 წლიდან ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნებოდა სრულფასოვანი მკურნალობა. ამ დღეს დიდი იმედით და სიხარულით ველოდით, რადგან ვფიქრობდით, რა პრობლემებიც წარსულში გვქონდა, ყველაფერი მოგვიგვარდებოდა, რადგან გამოვიდა ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, ყოფილი ჯანდაცვის მინისტრი, ეკონომიკის მინისტრი და ყველა გვარწმუნებდა, რომ ეს დაპირება რეალური იყო. თუმცა, 2024 წელს ჩვენ უამრავი ადამიანი დაგვიკავშირდა ჩივილით, რომ ნოემბრის მერე ელოდებიან დაფინანსებას და პასუხი ჯერ კიდევ არ აქვთ ან ზოგი წამალია დეფიციტში და ვერ ვშოულობთო. არადა, სამინისტრო იმასაც დაგვპირდა, რომ პირდაპირი შესყიდვით შეიძენდა პრეპარატებს, რომლებიც პაციენტებისთვის იქნებოდა ხელმისაწვდომი, თანაც - უფასო. აღმოჩნდა, რომ სინამდვილეში უფასო კი არ არის, არამედ მისთვის გამოყოფილი ლიმიტიდან ეწერებათ ადამიანებს. ეს 25.000-ლარიანი ლიმიტია. გვეგონა, ამასაც მოხსნიდნენ, რადგან პირობაში იყო ჩადებული, რომ დახმარება იქნებოდა ულიმიტო, მაგრამ ასე არ მოხდა. 13 მედიკამენტი შედის დაფინანსების პროგრამაში და ნებისმიერი მიხვდება, რომ 13 დასახელების წამალი ამ ვერაგი დაავადების, ყველა სიმსივნის სპექტრს ვერ მოიცავს, მხოლოდ რამდენიმე მათგანს უხდება. ძალიან ბევრი პრეპარატი, რომელიც ონკოპაციენტებისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა, ქვეყანაში რეგისტრირებულიც კი არ არის.
მოგეხსენებათ, 2023 წელს ჩვენი მთავრობა, ჯანდაცვის სამინისტრო გზავნიდა წერილებს ევროკავშირის ქვეყნებში და ამტკიცებდა, ჩვენთვის ხელმისაწვდომია ყველანაირი მკურნალობა და გამოუშვით ჩვენი დაავადებული მოქალაქეები სამშობლოშიო. ამის შედეგად დააბრუნეს უამრავი ადამიანი დეპორტაციით და მათ აქ დახვდათ სრულიად დანგრეული სისტემა. ევროპის ქვეყნებში ამ ხალხს ეუბნებოდნენ, - თქვენთან ყველაფერია, რაც გჭირდებათ. მთავრობა მობილიზებული დაგხვდებათო, რეალობა კი ის არის, რომ წამალი, რომელსაც ისინი იღებდნენ ევროპაში, აქ არც ერთ სააფთიაქო ქსელში არ იძებნება და მეტიც, რეგისტრირებულიც კი არ არის. ეს იმას ნიშნავს, რომ არ გვაქვს არანაირი ხელმისაწვდომი მკურნალობა. როცა დაუმთავრდებათ პაციენტებს ის მარაგი, რომელიც წამოიღეს, მერე პრეპარატსაც ვეღარ იშოვიან. ჩვენ გვყავს პაციენტი, რომელიც ავსტრიიდან გამოუშვეს ოჯახთან და შშმ ბავშვთან ერთად. სამი შვილი ჰყავს. თვითონ ავთვისებიანი, საშვილოსნოს ყელის სიმსივნე აქვს და ეს ქალი რომ ჩამოვიდა, გაოგნებული დარჩა. სანამ ავსტრიაში წავიდოდა, სახლი გაყიდა, ახლა რუსთავში უწევს ახლობლებთან ცხოვრება. სამი კვირაა ჩამოსულია და სტრესშია, რადგან მისი წამალი არც ერთ აფთიაქში არ არის. მას თურმე დეპორტაციამდე აჩვენეს საქართველოს ჯანდაცვიდან მიღებული წერილი, - აი, თქვენ იქ მკურნალობის ყველა საშუალება გექნებათო და გამოუშვეს მათთვის სრულიად მოულოდნელად; იმდენად მოულოდნელად, რომ ამის გამო ბავშვებმა სტრესიც კი მიიღეს. პატარა 9 წლის ანდრია დღემდე ვერ ჯდება ავტომობილში, "ბუტკა" მანქანაში ჩამსვამენო. უამრავი მსგავსი შემთხვევაა. ჰოდა, რა გამოდის? ამ ადამიანებს სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უფლება შეუზღუდეს?!
- ანუ ეს ლიმიტირებული 25.000 ლარი საკმარისი არ არის ონკოპაციენტების საჭიროების მოსაგვარებლად, ხომ?
- 25.000 ლარი, ეს უმწირესი თანხაა და შედეგიც სახეზეა, ჯერ მხოლოდ 4 თვეა წლის დასაწყისიდან და ბევრს უკვე უმთავრდება ლიმიტი. წარმოგიდგენიათ? ჩვენი ბენეფიციარია ქალბატონი მანანა ჩალაძე, რომელმაც 5 გადასხმა გაიკეთა. 6 ათასი ლარი მხოლოდ პრეპარატი ღირს, რომელიც მას სჭირდება და უკვე ამოეწურა ლიმიტი. ამ ქალბატონს არა აქვს შესაძლებლობა, 6.000-ლარიანი წამლით თვითონ გააგრძელოს მკურნალობა. პენსიონერია და წარმოუდგენელია, მან ეს თანხა შეაგროვოს. როგორც ამბობს, მიღებული 5 გადასხმის შემდეგ არაჩვეულებრივი შედეგი მაქვს, მაგრამ კიდევ 9 გადასხმის თანხას ვერ ვიშოვი და უნდა დავანებო თავი მკურნალობასო. ასე როგორ შეიძლება?
სრულფასოვანი მკურნალობა კი არა, ნახევრადაც ვერ მიიყვანა ადამიანმა საქმე ბოლომდე.
- ონკოპაციენტები საუბრობენ გენეტიკურ ტესტზეც...
- გენეტიკური ტესტი ყველა პაციენტს სჭირდება. როდესაც მე დამისვეს სიმსივნის დიაგნოზი, უნდა გავიკეთო ეს გენეტიკური ტესტი, რომელიც ქიმიოთერაპევტს აჩვენებს, ყველაზე მეტად რომელი წამალი მომცემს შედეგს. გაიდლაინში თუ აქვს მითითება, რომ ესა და ეს წამლები უნდა სცადოს, ტესტის პასუხის ცოდნის შემდეგ ცდების ჩატარება არ მოგვიწევს, ზუსტად გვეცოდინება რა უნდა გავიკეთო და მარჩიელობაში თვეები არ დამეკარგებაო. ეს იციან, მაგრამ ამ ტესტს არ აფინანსებს ჯანდაცვის სამინისტრო და პაციენტებს უწევთ თვალდახუჭული მიენდონ ექიმს, რომელმაც იმით უნდა იხელმძღვანელოს, რისი საშუალებაც ეძლევა. ჩვენც რამდენ ადამიანს ავუგროვოთ თანხა? ხომ ხედავთ, რა მდგომარეობაა, ყოველ მეორეს სჭირდება მსგავსი დახმარება და მერწმუნეთ, ვერც ერთი ფონდი ვერ გასწვდება ამ პრობლემებს. რატომ გვაგდებენ ასეთ მდგომარეობაში? ადამიანებზეც ხომ მოქმედებს, როცა ვიღაც მისგან დახმარებას ელის? რამდენს დაეხმარონ? უამრავი ბენეფიციარი გვყავს. ფონდი არც გვაქვს, პირდაპირ ბენეფიციარის საკონტაქტოს ვუთითებთ პოსტების ქვეშ. ფონდებსაც, სიმართლე გითხრათ, არ ვენდობი. ამიტომ მირჩევნია, თითოეული თეთრი პირდაპირ პაციენტამდე მივიდეს...
- გვანცა, ბოლო დროს ხშირად მართავთ აქციას. რა არის თქვენი ძირითადი მოთხოვნა?
- ჩვენ ვითხოვთ ლიმიტის მოხსნას და პერსონალიზებულ მედიცინას, რაც მთელ მსოფლიოში წამყვანი პრაქტიკაა. სხვა ქვეყნებში პირველ სტადიაზე აღმოჩენილი უფრო მეტი პაციენტი ჰყავთ, რადგან იქ არის პრევენციის კულტურა და ადამიანები პროფილაქტიკურ გამოკვლევებზე დადიან. თუ ვეღირსეთ ჯანდაცვის მინისტრთან შეხვედრას, მინდა ვუთხრა, რომ უფასო სკრინინგისა და გეგმური კვლევების ასაკობრივი ზღვარი დასწიონ. 20 წლის ბევრ გოგოს აქვს ჯანმრთელობის პრობლემა. ასევე უნდა შევთავაზო, რომ ეს გახადონ სავალდებულო, ისევე, როგორც აცრა. ისეთი ხალხი ვართ, თუ რამე არ დაგვაძალეს, არაფერი გამოვა. მხოლოდ სახელმწიფოც ვერაფერს იზამს, ჩვენც უნდა ვიზრუნოთ საკუთარ ჯანმრთელობაზე. თუ არ მივალთ სკრინინგზე, ჩაგვხსნან დაფინანსების პროგრამიდან. ის პაციენტისთვისაც კარგია და სახელმწიფოსთვისაც. გამოდის, თუ შენ ზრუნავ შენს სიცოცხლეზე, მაშინ სახელმწიფოც იზრუნებს შენზე. არ იქნება ცუდი მიდგომა. პერსონალიზებაა საჭირო, რომ რამდენიც სჭირდება, მხოლოდ იმდენი მისცენ თითოეულ პაციენტს. არაა აუცილებელი, ყველას 25.000 ჰქონდეს და ვერ გამოიყენოს, როცა თანხა სხვა პაციენტისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.
ექსმინისტრის გამოსვლაზეც მინდა ვთქვა ორიოდე სიტყვა. მან აღნიშნა, რომ არალიცენზირებული წამლები იყიდებოდა ქვეყანაში და არ დაასახელა ეს პრეპარატები. შედეგად, ახლა ყველა პაციენტს ჰგონია, რომ იმ წამალზეა საუბარი, რომელსაც ის იღებდა... ეს რამ ათქმევინა, ვერ ვხვდები. ბოლომდე უნდა გამოააშკარაონ, რასაც ამბობენ. მე როგორც ვიცი, თურმე 2022 წელს შემოდიოდა ეს პრეპარატი და არც უხარისხო იყო. 2024 წელს აცხადებს რაღაცას და ყველა პაციენტს გულს უხეთქავს ადამიანი, რომელზეც უდიდესი პასუხისმგებლობაა, ეს არანაირ ლოგიკაში არ ჯდება. თუ ასე იყო, ხარისხის კონტროლის ორი ლაბორატორია გვაქვს და სად იყვნენ აქამდე? ამ პრეპარატების გამომშვები ერთ-ერთი კომპანია იხვეწებოდა თურმე, ჩვენ დაგაფინანსებთ, ოღონდ ჩამოდით და შეამოწმეთ, რა პირობებში მზადდება ჩვენი წამლები, როგორი ხარისხისააო და არ წავიდნენ. რატომ არ შეამოწმეს ეს საწარმო? ბანგლადეში საეჭვო გახდა ზურაბ აზარაშვილისთვის, თორემ მსოფლიოში პრეპარატების მესამე მწარმოებელი ქვეყანაა და უფლება აქვთ, პატენტის გარეშე აწარმოონ მედიკამენტები. აქაც გონივრული ეჭვი ჩნდება, რომ რაღაც სხვა მიზეზია. რატომ გაგყავს ბაზრიდან კომპანია, რომლის გამოშვებული მედიკამენტი შედარებით ხელმისაწვდომია და თან, ხარისხიანი? სხვა პრეპარატები, რაც თავად შემოაქვთ, უძვირესია და ფაქტი სახეზეა, ლიმიტი ბევრისთვის უკვე ამოწურულია. ვფიქრობთ, ამ გარიგებით ვიღაცამ ისარგებლა.
- თავადაც ონკოპაციენტი იყავით და როგორც ვიცი, უკვე დაამარცხეთ სიმსივნე...
- მე ძალიან კარგი შედეგი მივიღე მკურნალობით, მაგრამ ეს ზუსტად იმის დამსახურებაა, რომ ჩემმა მშობლებმა სახლი გაყიდეს და დღემდე ვიხდით იპოთეკას, ამის გამო ემიგრაციაშია დედა წასული. მე პირველი ჯგუფის ინვალიდი ვარ და 340 ლარი მაქვს პენსია, ამ თანხით კი რას შევძლებ, ამას თავადაც მიხვდებით.
ლიკა ქაჯაია