"მოგზაურობა ჯოჯოხეთში" ანუ რა დარღვევებს აწყდება "სახალხო კონტროლი" ქართულ საწარმოებში - გზაპრესი

"მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ფედერაციის" ხელმძღვანელმა და გადაცემის წამყვანმა მადონა კოიძემ, რომელიც ჩვენს უფლებებს ტელეეკრანიდანაც იცავს. გადაცემაში ნაჩვენები იყო კატასტროფული მდგომარეობა, რომელიც გადამღებ ჯგუფს დიდუბის ავტოსადგურთან ახლოს არსებულ თაფლაკვერას საწარმოში დახვდა: კანალიზაციის ღია სისტემა, უწესრიგოდ მიყრილი, ჭუჭყიანი ჭურჭელი და სრული ანტისანიტარია სუფევდა იქ, სადაც ათასობით ბავშვისთვის საყვარელ ტკბილეულს და კანფეტებს ამზადებენ. მადონა კოიძე მომხმარებელთა უფლებებზე კიდევ ერთხელ გვესაუბრა:

- "რაც აქ ხდება, სისხლის სამართლის დანაშაულია", - ასე შეაფასეთ მდგომარეობა, რომელიც თაფლაკვერას საწარმოში დაგხვდათ. მსგავსი სიტუაცია ბევრ ობიექტზე გხვდებათ?

- მსგავსი ფაქტები, სამწუხაროდ, ძალიან ხშირია. ჩვენს გადამღებ ჯგუფს არაერთხელ გადაუღია საწარმო, სადაც ენით უთქმელი ანტისანიტარია იყო. ბოლო პერიოდში "თაფლაკვერას" საწარმოში არსებულმა სიტუაციამ გაგვაოცა, საშინელება დაგვხვდა - სხვა სიტყვას ვერ ვპოულობ, რომ იქაური მდგომარეობა სრულად გადმოვცე!

- ყველაზე ხშირად რა დარღვევებს აწყდებით საწარმოებში, რომლებიც მერე თქვენს გადაცემაში ხვდებიან?

- ძირითადად, სანიტარიულ-ჰიგიენური ნორმების დარღევას აქვს ადგილი. ჩვენი თვითმიზანი არ არის, რომ მხოლოდ ცუდზე ვილაპარაკოთ: ბევრი ისეთი ობიექტი ვიცი, სადაც ათასობით ლარს ხარჯავენ სანიტარiულ ხსნარებში და სპეციალური ხელშეკრულებები აქვთ დადებული დეზინფექციაზე, ქართულ კანონმდებლობასაც სრულად ემორჩილებიან, მაგრამ ასეთი ოპერატორი შეიძლება იყოს 200, 500 ან ათასი - მაშინ, როცა ქვეყანაში 80 ათასამდე ბიზნესოპერატორია, რომელიც სურსათის სფეროში საქმიანობს. წარმოიდგინეთ, რამხელა განსხვავებაა ათასსა და 80 ათასს შორის. ჩემთვის ნებისმიერი მომხმარებელი ძვირფასია და არა აქვს მნიშვნელობა, სად დაირღვევა მისი უფლებები - პოპულარულ რესტორანში თუ პატარა საწარმოში. ამიტომ, სადაც მიმითითებენ, ყველგან შევალ, ყველაფერს ვნახავ და არ დავმალავ, როცა ასეთ აუტანელ მდგომარეობას გადავაწყდები. სწორედ ამიტომ დავიწყეთ ეს გადაცემა, რომ ქართველ მომხმარებელთა უფლებები უფრო კარგად დაგვეცვა.

- რა უფლებები აქვს "სახალხო კონტროლს", როდესაც ამგვარ დარღვევებს წააწყდება?

- ჩვენი კამერა იღებს ყველაფერს, რაც ადგილზე ხდება და მაყურებელს აჩვენებს, დოკუმენტურ შემოწმებას არ ვაკეთებთ - ამის უფლებამოსილება არ გვაქვს, მაგრამ გვყავს ძალიან ერთგული მაყურებლები და მომხმარებლები, რომლებიც ჩვენი გადაცემის ინტერნეტგვერდზე წერილებს გვწერენ და გვიყვებიან, რა მდგომარეობაა ამა თუ იმ საწარმოში თუ კვების ობიექტზე. შემოსულ წერილებს ყურადღებით ვკითხულობთ, ჩვენი ჯგუფი სიტუაციას აფასებს და იმ ობიექტებზე მივდივართ, სადაც ყველაზე მძიმე სიტუაციაა. ზოგჯერ გვსაყვედურობენ, რატომ შედიხართ ერთ ობიექტზე და მეორეს უყურადღებოდ ტოვებთო?.. ჩემთვის სულერთია, მომხმარებელი სადაც მოგვწერს და სადაც უფრო რთული მდგომარეობაა, იქ მივდივარ გადამღებ ჯგუფთან ერთად. ცხადია, ჩვენ ყველას ვერ გავწვდებით, რადგან გადაცემა ეთერში თვეში ოთხჯერ გადის, თითო გადაცემაში სულ სამი სიუჟეტი ეტევა, რადგან დროც ცოტა გვაქვს. რასაკვირველია, თვეში 12 ობიექტი იმ 80 ათასთან შედარებით, ზღვაში წვეთია - ალბათ, ამაში მკითხველიც დამეთანხმება.

- ცოტაა, მაგრამ პრევენციისთვის მსგავსი გადაცემების არსებობა ძალიან კარგია.

- რასაკვირველია. მე კარგად ვიცი, რომ "სახალხო კონტროლის" შიშით თავისი საწარმო თუ სავაჭრო ობიექტი არაერთმა ბიზნესმა მოაწესრიგა.

- მოქალაქეები საჩივრის წერილებით თქვენს ფედერაციასაც მიმართავენ?

- ფედერაციის გვერდზეც გვწერენ, "სახალხო კონტროლის" გვერდზეც და თქვენ წარმოიდგინეთ, ტელეფონზეც მიმიღია გზავნილები, რომლითაც ჩვენი მოქალაქეები დახმარებას გვთხოვენ. მოკლედ, ყველა გზას ვიყენებთ, ნებისმიერ ინფორმაციას ყურადღებით ვეცნობით და ვცდილობთ, მომხმარებელთა უფლებები მაქსიმალურად დავიცვათ. იმის გამო, რომ წლების განმავლობაში ბიზნესი პრივილეგირებულ მდგომარეობაში იყო, მომხმარებელი იჩაგრებოდა. სახელმწიფოს მიდგომა იყო ისეთი, რომ ბიზნესსა და მომხმარებელს შორის მაკონტროლებელი რგოლი არ უნდა ყოფილიყო. კარგა ხანს მიჩნეული იყო, რომ თვითონ მომხმარებელი გაერკვეოდა, მისი უფლებები ირღვეოდა თუ არა. ამგვარმა მიდგომამ სავალალო შედეგებამდე მიგვიყვანა და წლები დაგვჭირდა, რომ დღევანდელ მდგომარეობამდე მივსულიყავით. ნამდვილად არ ვაჭარბებ - ყველას, ვინც ამ სფეროში ვსაქმიანობთ, ათეულობით წელი დაგვჭირდა, რომ სიტუაცია შეცვლილიყო. ყველაფერი ნულიდან დავიწყეთ მომხმარებლის უფლებების დასაცავად.

- რამდენი ხანია ამ სფეროში ხართ?

- უკვე 25 წელია, რაც მომხმარებელთა უფლებებს ვიცავ - ეს ჩემი ძირითადი საქმიანობაა. სურსათის უვნებლობა კი, ერთი პატარა ნაწილია იმ დიდი სივრცისა, რომელსაც სამომხმარებლო სფეროს ვეძახით. ჩვენი ორგანიზაცია ერთ-ერთი პირველი არასამთავრობო ორგანიზაცია იყო საქართველოში, რომელმაც ამ მნიშვნელოვან საქმეს დაუდო საფუძველი. "მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ასოციაცია" - ასე ერქვა ორგანიზაციას, რომელიც აწ გარდაცვლილმა ალექსანდე მამულაშვილმა ჩამოაყალიბა - ეს ამბავი 1996 წელს მოხდა. მეც სწორედ იმ ორგანიზაციიდან მოვდივარ, რომელსაც მერე სახელი შეეცვალა და ფედერაციად გადაკეთდა.

- თქვენი დაკვირვებით, დღეს რომელ სფეროშია ყველაზე კატასტროფული მდგომარეობა?

- საქართველოში კატასტროფული მდგომარეობა ადრე უფრო იყო, მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა მიიღო კანონი "მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ", ამ პრობლემას მეტი ყურადღება დაეთმო. შეიქმნა "კონკურენციის სააგენტო", რომელსაც მომხმარებელთა უფლებების დაცვა ევალება და ამ საკითხს დღეს საქართველოს კანონმდებლობა აწესრიგებს. ამას ისიც ემატება, რომ საბედნიეროდ, ქართველი მომხმარებელიც გათვითცნობიერებულია და ცდილობს, თავისი უფლებები თვითონვე დაიცვას. ხალხმა უკვე იცის, ვის უნდა მიმართოს, როგორც სამთავრობო, ასევე არასამთავრობო სექტორში; იცის, რომ მის უფლებებს კანონი იცავს და ეს მოტივაციას უქმნის. აქედან გამომდინარე, რომ გითხრათ, რომელიმე სფეროში კატასტროფული მდგომარეობაა-მეთქი, არაობიექტური ვიქნები, თუმცა, მაინც რჩება ყველაზე სუსტი წერტილი, რომელიც დღესდღეობით საქართველოში გვაქვს - ეს არის მომსახურების სფერო, რომელიც ძალიან მოიკოჭლებს.

- როცა თქვენს კამერას ხედავენ, აგრესიულად გხვდებიან?

- აგრესიულად ის ხალხი გვხვდება, ვისაც ყველაფერი წესრიგში არ აქვს, ზოგი კი პირიქით, გვირეკავს და გვთხოვს, მოდით და ნახეთ, ჩვენთან რა მდგომარეობააო. ჩვენც ვუხსნით, რომ "სახალხო კონტროლი" სარეკლამო გადაცემა არ არის, რომ ჩვენ ვცდილობთ მომხმარებელთა უფლებები დავიცვათ როგორც საქმით, ასევე ტელეკამერით. რადგან სიტყვა აგრესიაზე ჩამოვარდა, უნდა ვთქვა, რომ ლიზა ვადაჭკორია უფრო ხშირად ხდება აგრესიის მსხვერპლი. ის უფრო ნაზი და მშვიდი ბუნებისაა, ამიტომ, ჩემზე გაბრაზებულები ხშირად, მასზე იყრიან ჯავრს. ამიტომ, მთელი გადამღები ჯგუფი მაქსიმალურად ცდილობს, ლიზა ამ უსამართლო აგრესიისგან დაიცვას. მიხარია, რომ გადაცემაში ასეთი კარგი გუნდი შეიკრა, ჩვენ მარტო კოლეგები კი არა, კარგი მეგობრებიც ვართ. ჯგუფში სულ 6 ადამიანია და ერთმანეთთან საოცრად თბილი, ადამიანური ურთიერთობა გვაქვს. ერთმანეთის აზრს ვიზიარებთ, პატივს ვცემთ და ოჯახის წევრებივით გახლავართ. ერთმანეთზე ზრუნვა ჩვენი მთავარი მახასიათებელია, რაც ჩემი აზრით, აუცილებელია მეგობრული, შეკრული გუნდის ჩამოყალიბებისთვის. ალბათ, სწორედ ამის დამსახურებაა, რომ უკვე მერვე წელია, ჩვენი გადაცემა ეთერში გადის.

- ოდესმე იფიქრებდით, რომ თქვენი საქმის კეთება ჟურნალისტის ამპლუაში მოგიწევდათ?

- ამაზე არასდროს მიფიქრია, ამიტომ, ეს გადაცემა ჩემთვის ახალი გამოწვევა იყო. მიხარია, თუ ჩემი მაყურებელი კმაყოფილია იმით, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, მაგრამ ჩემი მიზანი არასდროს ყოფილა არც პოპულარობა და არც შოუს კეთება. ახლაც, რასაც ვგრძნობ, რაც ძალიან მაწუხებს და როგორც ვხედავ, ყველაფერi ისე მიმაქვს მაყურებლამდე.

- დაბოლოს, ბევრ იუმორისტულ გადაცემაში აკეთებენ მეგობრულ შარჟებს თქვენზე და თქვენს გადაცემაზე, ამის გამო ხომ არ ბრაზდებით?

- ძალიან კარგი იუმორის გრძნობა მაქვს და სულაც არ ვბრაზდები, პირიქით, თვითონაც ბევრს ვიცინი, როცა ამ გადაცემებს ვუყურებ. ჩემთვის ჯანსაღი კრიტიკა და იუმორი სავსებით მისაღებია.

ხათუნა ჩიგოგიძე