90-იანებიდან გამოყოლილი სხივის ძიებაში
განუმეორებელია თითოეული ადამიანისა თუ ოჯახის ცხოვრება. ამასთან, ჩვენ ყველა “ბნელი 90-იანებიდან” მოვდივართ, როდესაც “ქვეყანა დაინგრა” და არსებობისთვის დაუნდობელი ბრძოლა გვიწევდა, ხოლო ზამთრის მორიგ უწყლობა-უდენობა-უგაზობას რის ვაი-ვაგლახით გადარჩენილები, გაზაფხულზე ვაკის პარკში სამახსოვრო სურათს ვიღებდით.
ლუკა გვიამბობს:
- უცნაური საცხოვრებელი ადგილია ქალაქი, მით უმეტეს, სოფლელისთვის. იქ, სადღაც ღრმა პროვინციაში ხომ ყველა ყველას იცნობს და ესალმება. გარეგნობა-გამოხედვით გრძნობს, მის წინ თანასოფლელი, ე.ი. მისიანია.
- და ქალაქში როგორ ხდება?
- აქ შეიძლება ორ ნაბიჯში, შენივე ან მეზობელ კორპუსში, უბანში ცხოვრობდეს, დღეში ერთხელ მაინც ხვდებოდე ქუჩაში და გამარჯობას მაინც არ ეუბნებოდე. ასეა მიღებული და მორჩა. თუ სადმე როგორღაც არ გადაიკვეთე, ერთხელ მაინც არ გამოელაპარაკე, არ გაეცანი, ამის გარეშე სალმის თქმა უცნაურად ეჩვენებათ.
აი, ასე დადიან-გადაადგილდებიან კორპუსელები, უბნელები, ერთი პატარა ეზოს მცხოვრებლები, მთელი ცხოვრება ერთმანეთს თვალებში უყურებენ, ლამის ოჯახის წევრებივით იცნობენ და მაინც არ ესალმებიან (ამბობენ, ადრე ასე არ იყოო, მაგრამ არ ვიცი, ვერ მოვესწარი).
ჯერ კიდევ ბნელი 90-იანებიდან მოყოლებული ერთ ოჯახს ვიცნობდი; აფხაზეთიდან დევნილ დედა-შვილს, სულ ხელიხელჩაკიდებულნი რომ გადაადგილდებოდნენ. ომს გამოქცეულებმა ვაკის სტუდქალაქის ძველ ორსართულიან კორპუსს შეაფარეს თავი და შეეცადნენ ახალი ცხოვრება დაეწყოთ. მგონი, პირველად ზამთრის გაყინულ ქუჩაში შემხვდნენ და დღემდე თვალიდან არ ამომდის ის შთაბეჭდილება: შუახნის, უკვე გაჭაღარავებულ დედას, ციცქნა გოგონა გვერდულად პალტოში ჩახუტებული, გამზირისპირა ჩაბნელებული კორპუსისკენ მიჰყავდა, სადაც ძველისძველი “ფეჩი” და შეშის ნატეხები მაინც ეგულებოდა გასათბობად. ძნელად გაარჩევდი, ვის უფრო მეტად სციოდა, დედას თუ შვილს. ყველაზე დასამახსოვრებელი კი ბავშვის ზღვარგადასული სიგამხდრე იყო, მისი მეტყველი თვალები კი ჩაბნელებულ არემარეს ანათებდა. კნუტივით ეხუტებოდა დედას და იქიდან, პალტოს ხვეულებიდან გადმოჰყურებდა საზარელ სამყაროს, რომელმაც არ დაინდო ისინი და მიწიერი სამოთხიდან პირდაპირ ჯოჯოხეთში გადმოისროლა.
არასოდეს მომცემია დედა-შვილის ახლოდან გაცნობის შესაძლებლობა, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ უბანში ვცხოვრობდით და ხშირად ვხვდებოდით. რა თქმა უნდა, არც სალამი გვქონია. უბრალოდ, დედა-შვილი უბანში ალბათ, ყველაზე მეტ ინტერესს იწვევდა, რადგან დიდი ბრძოლითა და ვაებით გოგონა იზრდებოდა, ქალდებოდა.
ერთხელ მოსაშვილის ქუჩის კუთხის ცნობილ პურის მაღაზიაში (რეალურად, დიდ გასტრონომში, რომლის შესასვლელში მარცხენა მხარეს გეგმურად მოტანილი პური იყიდებოდა) ჩვეული უზარმაზარი რიგი ირეოდა. აქ ხომ წესრიგის დაცვა არავის უყვარდა, ერთმანეთს თავზე ახტებოდნენ, უპუროდ რომ არ დარჩენილიყვნენ... ვინც ფიზიკურად უფრო ძლიერი და მოხერხებული იყო ან სხვებზე მჭექარე ხმა ჰქონდა, ხანში შესული გამყიდველის დაშინება შეეძლო, პური ჩვენი არსებობისაც მას ხვდებოდა უპირველესად. დარვინის ბუნებრივი გადარჩევის თეორიის უზარმაზარი სიმბოლო იყო მაშინდელი მოსაშვილის პურის მაღაზია.
ჰოდა, ვდგავარ და პატიოსნად ჩემს რიგს ველოდები. წინ ჯოჯოხეთური შეხლა-შემოხლაა. წინა მხარეს “მოაჯირთან” რიგი, როგორც ყოველთვის, დარღვეულია და 10-15 კაცი ხელებგაწვდილი უღრიალებს საცოდავ გამყიდველს, რომ მრგვალი თუ ოთხკუთხა პურები მიაწოდოს. აქ დაბერებული ქალი გიჟურად გაფართოებული თვალებით ყოველ მოხედვაზე ყველას სათითაოდ ათვალიერებს და ფულს იმისგან იღებს, ვინც ყველაზე საშიშრად გამოიყურება. ამის გამო “რიგი” კიდევ უფრო ირღვევა, უსამართლობა იმატებს და შესაბამისად, უკმაყოფილო ღრიალი მოსაშვილის ქუჩის კიდიდან მაღალ ცას აღწევს.
სასტიკ რეალობას მორგებულები პურებს იჯიბავენ და გადიან, სუსტები და მორიდებულები პატიოსნად რიგს ელოდებიან. დღეში ერთხელ მოსული პური კი ამასობაში ილევა, ხმაური და მძვინვარება კი პიკს აღწევს. უპუროდ, მშიერი დარჩენა არავის უნდა, ათადან-ბაბადან მოყოლებული ასეა და აქ ხომ უცნაური არაფერია.
ჩემ წინ დგას უკვე ნაცნობი დედა-შვილი და თავის რიგს, პურს ელოდება. ცოტა წამოზრდილი “კნუტი” მოწყენილობისგან თავს დედის კალთიდან აძვრენს და მე მხედავს. ვუღიმი და ისეთი ფართო ღიმილით მეპასუხება, პური მავიწყდება. ვდგავართ შუა რიგში მე და დევნილი გოგო, ერთმანეთს ვეთამაშებით - მერე რა, რომ დღეს შეიძლება პური აღარ შეგვხვდეს. ჩვენ ეს ღიმილიც გვათბობს და მეტი არც გვჭირდება. ამასობაში ჩვენ უპუროდ ვრჩებით. გამყიდველი ქალი ხელებგაშლილი რაღაცას ლუღლუღებს, თითქოს სურს უპუროდ დარჩენილებს ბოდიში მოუხადოს, ახლა თავს ხომ ვერ მოიკლავს, არა? მეცოდება აქ დაბერებული ქალი, თავისთვის წინასწარ რომ ერთი “ბუხანკა” გადანახული აქვს და სინდისი ქენჯნის, მაგრამ შინ ხომ მასაც შვილიშვილი ელოდება. დაღლილ ხელებს უცნაურად შლის და რკინის სკამზე ჯდება.
გოგონა კვლავ მიყურებს, ვცდილობ გავიღიმო და ჩემს, კატასავით ზურგდაუცემელ სამყაროში წამოვიყვანო, აღარ გამომდის, რადგან უპუროდ დარჩენილი დედა თავს ვეღარ იკავებს და ხმამაღლა ტირის. - დე, ნუ ტირი, გთხოვ, ნუ ტირი, სხვა მაღაზიაში წავიდეთ დე, იქაც ხომ იქნება პური, ნუ ტირი დე... - პალტოს ჩაბღაუჭებული ეხვეწება და თან მეც მიცქერის; ამით თითქოს თავის ბავშვურ ჰარმონიას პოულობს, ორ უკიდურეს ემოციას შორის.
ვუღიმი, მაგრამ მისივე დედის მდგომარეობა ჩემზეც აისახება. ყველაფერს გავიღებდი, რომ ჩემ წინ დედა-შვილი უპუროდ არ დარჩენილიყო, მაგრამ 90-იანების რეალობა საზარელია.
- როგორ დასრულდა ეს ყველაფერი?
- სხვები რომ წინ ურიგოდ არ გაჭრილიყვნენ, პურს ავიღებდი. ახლა შვილს რა ვაჭამო, ხომ ხედავთ, ისედაც როგორი გამხდარია?! - დედის ტირილი და ეს სიტყვები მთელი ცხოვრება გამომყვა მოსაშვილის პურის მაღაზიიდან.
...მას შემდეგ თითქმის 30 წელი გავიდა. უბანსა თუ ქალაქში, სად აღარ შემხვდა დედა-შვილი. უპურობის მიუხედავად გოგონა იზრდებოდა და ლამაზდებოდა. უმცროსი ძმა მეუბნებოდა ხოლმე, უმშვენიერესი გოგო დადგა “კნუტისგან”, თვალს ვერ მოსწყვეტ, ისეთიო. ბოლო წლებში ვეღარ ვხვდებოდი და აი, რამდენიმე დღის წინ, ჭავჭავაძეზე დავინახე დედა-შვილი. ქალი თითქოს ისევ ისეთი, გეგონება დევნილობის შემდეგ შუახნის ასაკში გაჩერდა და აღარ იცვლებაო; თმა ჰქონდა ბოლომდე გათეთრებული. აი, მისი “კნუტი” კი... რაღაცნაირად უსისტემოდ მომატებული, გვერდებში ბოლომდე გადმოსული. დედას აღარ ეკვრის, მის გვერდით დადის ენერგიული ნაბიჯებით. სამწუხაროდ, აღარაფერი იყო იმ “კნუტის” თვალებში, ერთ დროს ბნელ 90-იანებს უზარმაზარი თვალებით რომ ანათებდა. მათი ჩავლის შემდეგ გულზე რაღაც მტკივნეულად მომებჯინა და... ისევ გამეღიმა... დავაფიქსირე, რომ ისევ მოსაშვილის ქუჩის კიდეზე ვიდექი, რომლის მარკეტიდანაც ახლა ათასნაირი პროდუქტის რეკლამა ბრჭყვიალებს. პურიც იქ ყოველდღიურად სულ სხვადასხვანაირი და გემრიელი მოაქვთ...
გიორგი მეფარიძე