ბიჭი და ძაღლი
არ გეგონოთ, რომ არჩილ სულაკაურის მოთხრობის სათაური შემთხვევით ავარჩიე სტატიისთვის. იმ მოთხრობას და ამ წერილს ცოტა აქვს საერთო. სულაკაურისეული პერსონაჟისგან განსხვავებით, გივიკო არც ვინმესგან იჩაგრება, არც ვინმესი ეშინია. პირიქით, გაბედულად დააბიჯებს, ასაკთან შედარებით მაღალიცაა, გაბედულიც და თავდაჯერებულიც ისე, რომ თავხედობაში ვერავინ ჩამოართმევს. ადვილად ემეგობრება ხალხს, გულწრფელია საუბრისას და ემოციებში. ეს ყველაფერი ბაბუამ მასწავლაო, - მითხრა.
ქუჩაში "სამხედროშარვლიანი" ბიჭი მიდის. ზურგზე მოსწავლის ჩანთა დაუდევრად მოუგდია და კაცური, გამართული ნაბიჯით მიჰყვება ასფალტიან გზას. ჩანთის მოხატულობა ააშკარავებს, რომ ბიჭი ჯერ კიდევ დაწყებითი კლასის მოსწავლეა, თორემ სიმაღლის გამო, შეიძლება იფიქრო, რომ დამამთავრებელ კლასში უნდა იყოს უკვე. გაკვეთილის დაწყებამდე თითქმის ერთი საათია, მაგრამ მაინც მიიჩქარის. გივიკოს უკან ყავისფერბეწვიანი ძაღლი მისდევს. ცხოველი სინქრონში იმეორებს ბიჭის მოძრაობებს და მიდიან ისე, თითქოს ვიღაც ნაბიჯებს უთვლის, როგორც სპორტის გაკვეთილზე ითვლის მასწავლებელი: "ერთი, ორი, ერთი, ორი, ერთი, ორი..."
ქუჩის პარალელური კვეთიდან უკაცრიელ გზაზე ადვილად მომხვდა თვალში ბიჭისა და ძაღლის ანსამბლი. ზურგიდან სასწრაფოდ ფოტო გადავუღე, ეს ისე, "საფეისბუკოდ". მინდოდა, ხალხისთვის მეჩვენებინა, რომ ახალგაზრდებს უყვართ ცხოველები. გივიკოს დავეწიე და გავუღიმე. ვუთხარი, რომ 16-17 წლისა მაინც მეგონა და შევუქე ძაღლთან მეგობრობა. ისე გაიცინა, თითქოს სისხამ შემოდგომაზე მის სახეს მზე ეწვია. ეს ჩემი ძაღლია, სკოლამდე მიმაცილებს, მერე სახლში დაბრუნდება, შუადღეზე სკოლის ჭიშკართან მიცდის, "მუსიკაზეც" მაცილებს და ცურვაზეცო. მერე დასძინა, - მე არ ვუკრავ, ვმღერიო. სხვანაირად არც შეიძლება, ასეთი ბავშვები აუცილებლად იმღერებენ. სახეც უმღეროდა. ჩაწიკწიკებული კბილები, თაფლისფერი თვალები და ხორბლისფერი კანი ბუნების შედევრივით ორგანული ჰქონდა.
რადგან ერთი გზა გვქონდა, თან ყურადღება შემამჩნია, სულმოუთქმელად მომიყვა ოჯახის ამბებს. და და ძმა მყავს, ისინი პატარები არიან და ბაღში დააცუხცუხებს დედ-მამა ჯღავილა ბავშვებს, მე კი სკოლაში ჩემით დავდიოდი პირველივე კლასიდანო. ბაბუა გასულ წელს მოგვიკვდა, კარგი კაცი იყოო. ბევრ რამეს მასწავლიდა და თუ გინდა, მოგიყვები რაღაცებსო. დადებით პასუხს არც დალოდებია, დაიწყო:
"ერთხელ ეზოში კუნძზე იჯდა ბაბუა და დამიძახა, - გივიკო, მოდიო. მივედი და ვუთხარი, ბაბუ, მე გივი მქვია-მეთქი. გივი მე ვარ, შენ გივიკო ხარ მანამდე, ვიდრე მე ცოცხალი ვიქნებიო და გაიცინა. კბილები ჰქონდა ძალიან ლამაზი, ბაბუას. მეუბნებიან, სახელიც ბაბუაშენის გაქვს და კბილებიცო. კალთაში ჩამისვა და მითხრა, - თუ გინდა, ფულს მოგცემ, წადი, ნაყინი იყიდეო. უარი ვუთხარი. ნაყინი კბილებს აფუჭებს და არ მინდა-მეთქი. გაიცინა, ჰო, ეგრეა, მე რომ არ მაჭმევდნენ ბავშვობისას, იმიტომ მაქვს კარგი კბილებიო. ვკითხე, თუ რას აჭმევდნენ ბავშვობისას. გაიხსენა ფხალი, ხილი, სოკო, ლობიო, ფელამუში, ტყემალი... ბაბუ, იცი, ადრე შაბიამნით რომ შევწამლავდით ვაზს და შხამი ხელებს გვილურჯებდა, რაც უფრო მეტად მჟავე ტყემლის საწებელს გადავისხამდით ხელზე, მით უფრო მალე გვცილდებოდა სილურჯეო. გამიკვირდა, რატომ მითხრა ასე. რატომ გაოცდი, ბაბუ, ვერ მიხვდი, ბევრ ტყემალს ვჭამდი და ის მითეთრებდა კბილებსო, დაამატა... მივხვდი, რომ ხუმრობდა და ავხარხარდი. გამეზარდე დიდი კაციო და თავზე ისე გადამისვა ხელი, არავის რომ არ შეუძლია მსგავსად! სადღაც მაქვს ადრე წაკითხული ერთი პატარა ამბავი, უნდა მოგიყვეო. ერთ ინდიელს უთქვამს, ადამიანში ორი არსება ცხოვრობს ერთად, ავი და კარგი. ისინი სულ ებრძვიან ერთმანეთს და ის იმარჯვებს, რომელსაც ადამიანი კვებავსო. მოვეხვიე ბაბუას და ვუთხარი, მე მხოლოდ კარგს გამოვკვებავ-მეთქი. გამიღიმა. მჯერაო, მითხრა. კიდევ მიყვებოდა ბევრ რამეს, მთისას და ბარისას. მარიგებდა, სკოლაშიც კარგად უნდა ისწავლო, მასწავლებლები არ უნდა გააბრაზო, ამხანაგები უნდა გიყვარდეს და ცეკვა-სიმღერა უნდა შეგეძლოსო. ეს ძაღლიც ბაბუამ შემოუშვა ეზოში. გამოგდებული იყო თუ დაეკარგა ვინმეს, არ ვიცი... ნადირას თვალებში უყურებდა ხოლმე ბაბუა და ელაპარაკებოდა. მამამ ერთხელ დედას უთხრა, - მგონი, ეს კაცი გადაირია, მაგდენს მე არ მელაპარაკებოდა ბავშვობისასო. დედამ პირზე ააფარა ხელი, - არ გაიგონოს, ეწყინება, თან გადაყოლილია კაცი ოჯახზეო. მამამ გაიცინა და ხელში აიყვანა ჩემი სატირლად გამზადებული და, რომელიც ვერ იტანს, თუ ვინმე არ ეფერება! ისე უვლიდა ბაბუა ძაღლს, რომ ერთ კვირაში ბეწვი დაულაგდა და აუბზინდა, თვალებიდან შიში და შიმშილი გაუქრა. აცრებიც გაუკეთეს მერე და ტყუილ-უბრალო ყეფასაც გადაეჩვია. სიხარულს ჩუმი წკმუტუნით გამოხატავს და ზოგჯერ წინა ტორებით მეტორღიალება. ბაბუა რომ გარდაიცვალა, დიდი ხანი ხმა არ ამოუღია. ნადირა იწვა იმ ადგილას, სადაც გივი ბაბუს უყვარდა ჯდომა და თუ დამიჯერებ, სულ ცრემლებით ჰქონდა თვალები სავსე. ადამიანებზე მეტად იციან გლოვა ძაღლებმა და ცხენებმაო, - მოხუცმა ნათესავმა თქვა ერთხელ ამაზე. ცოტა გავბრაზდი, ჩემზე მეტად ნადირას როგორ ეწყინა-მეთქი, მაგრამ მართალი იყო ის კაცი. მე ხშირად მავიწყდება მისი სიკვდილი და ნადირას - არასდროს. ახლაც, მიხედე, თვალები აწყლიანებული ექნება!" უხერხულად მივიხედე ძაღლისკენ, მართლა სევდით სავსე ჰქონდა თვალები. ჩვენი გზები მალე გაიყარა: მე თავქვე წავედი, ბიჭი - აღმა. ხელი დავუქნიე ორივეს. გივიკომ გამიღიმა, ძაღლმა კუდიდან თავამდე გააჟრჟოლა და ისევ სამხედრო სიზუსტით აუწყო პატრონს ფეხი...
ჩიხის გზა, რომელიც მანძილს საგრძნობლად ამოკლებდა, სწრაფად გადავჭერი და ერთი ეზოდან ვეება ნაგაზის ალერსიანი თვალების მზერა შევამჩნიე. პირუტყვი მომჩერებოდა და თითქოს თავისთან მიწვევდა სათამაშოდ თუ სალაღობოდ.
ეტყობა, ამ პატარა ქალაქში ბევრი ისეთი ადამიანი ცხოვრობს, რომლებიც შვილიშვილებსა და ძაღლებს სიყვარულს აჩვენებენ. ზუსტად 9 საათზე ციფერბლატს დავხედე. გივიკო ალბათ მასწავლებელს ან გაკვეთილს აბარებს, ან დავალებას აჩვენებს, ან სულაც, იმ არსებას კვებავს თავის სულში, რომელიც ავს ამარცხებს...
როლანდ ხოჯანაშვილი