მოხუცი ბუკინისტისა და სტუდენტის საოცარი მეგობრობის ამბავი - გზაპრესი

მოხუცი ბუკინისტისა და სტუდენტის საოცარი მეგობრობის ამბავი

ცოტა ხნის წინ გავიცანი კახა ნადირაძე. ახალგაზრდა კაცი, რომელიც "დაკარგული თაობის" წარმომადგენელი, საინტერესო მთხრობელია და ერთი მისი ნაამბობის დეტალებში ჩანს უიმედობის სრული მარცხი. იმედგაცრუების დამარცხებაში მას უცნობი მოხუცი დაეხმარა. კახას მონათხრობის უცვლელად გამოქვეყნება რამდენიმე მიზანს ემსახურება: ჩანს, რომ დიდებული ადამიანები ისევ უძეგლოდ იკარგებიან და ყველა ჩვენგანს, ძალიან უბრალო ჟესტით შეგვიძლია მომავლის იმედი გავუცოცხლოთ ადამიანებს.

"მაშინ, როცა ქვეყნად არაფრის იმედი მქონდა და ჩემს საკუთარ უმწეობის განცდასა და სასოწარკვეთილებას ვერაფერს ვუხერხებდი, ნაცად მეთოდს მივმართე - წიგნების კარადის დახურულ უჯრაში, მუყაოს ყუთში არეული წიგნების დალაგებასა და თვალიერებას. ეს წიგნები, თავის დროზე მერგო ერთი მოხუცი ბუკინისტისაგან. ეს ყველაფერი კი ასე მოხდა:

სტუდენტობისას ქუთაისში ვცხოვრობდი ბიძასთან, ავტოქარხნის დასახლებაში. ბიძაჩემი დიდ პატივს სცემდა ფეხით სიარულს და ჯანმრთელობის უშრეტ წყაროდ მიაჩნდა. წყაროდ იმიტომ, რომ თვლიდა, ჯანმრთელობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული ფეხით სიარულზე, უშრეტად კი იმიტომ მიიჩნევდა, რომ რამდენიც გინდოდა, იმდენი შეგეძლო გევლო ფეხით, შარა არასდროს დაილეოდა. იმ დროს, უშუალოდ ჩვენს ბინასთან არ მოდიოდა ტრანსპორტი ჩემი უნივერსიტეტიდან და მიწევდა ორი მარშუტის გავლა: ჯერ ავტოსადგურამდე ჩავიდოდი "წრიულით", მერე - "მარშრუტკით" მივდიოდი სახლამდე. ეს ამბავი დედაჩემმაც უწყოდა და იძულებული იყო, მამაჩემის გარდაცვალების გამო დანიშნული და ჩემი დის უმცროსასაკიანობის გამო შემორჩენილი ყოველთვიური მარჩენალდაკარგულის 50-ლარიანი პენსიიდან სრულად დაეფინანსებინა ჩემი მგზავრობის ხარჯები, რაც ქალაქის ტრანსპორტისთვის ასე გამოიანგარიშებოდა: უნივერსიტეტისკენ სახლიდან "მარშრუტკას" - 30 თეთრი, "წრიულის ავტობუსს" - 20 თეთრი. ამდენივე უკანა გზაზე იყო საჭირო, ანუ 5 სასწავლო დღეზე 5 ლარი გამოდიოდა.

უკვე ვთქვი ფეხით სიარულის შესახებ საკმაო ირონიით და მიხვდებოდით, რომ ბიძაჩემის მოსაზრებები დიდად არ მომწონდა, მაგრამ აბა, წარმოიდგინეთ: თუ სახლიდან სადგურამდე დილით, ხოლო სადგურიდან სახლამდე საღამოს, ფეხით დავფარავდი 4 კილომეტრამდე მანძილს, დავზოგავდი "მარშრუტკის" მძღოლისთვის გადასახდელ 60 თეთრს დღეში, ხოლო ყოველ პარასკევს, ხუთი სასწავლო დღის ნაგროვები თანხა 3 ლარამდე მიაღწევდა. ამ თანხით კარგად მოვლილი წიგნის შეძენას შევძლებდი სადგურზევე მდგარი მოხუცი ბუკინისტისგან და მნიშვნელოვან პრესას, მის გვერდით მდგარი გაზეთების გამყიდველისგან. მოშორებით ვაჭრობდა მეორე, მსუქანი ბუკინისტი, გაბრიელ გარსია მარკესს რომ ჰგავდა, რომელიც შედარებით მეძვირე იყო. 5 ლარზე ნაკლებად არ ყიდდა წიგნებს და თან, წიგნებთან ერთად ეწყო: ნარდი, დომინო, ბანქო, "კაპიკიანი" სანთლები, "ერთჯერადი" წებოები, საკმევლის ნახშირი და სხვა წვრილმანი... მასთან მისვლა არ მიყვარდა. მეგონა, რომ ამ კაცს წიგნებზე მეტად, ფულის შოვნა აინტერესებდა...

GzaPress სულ სხვა იყო მოხუცი ბუკინისტი. მახსოვს მისი ღრმად გაღარული შუბლი, აბურძგნილ წარბებამდე ჩამოხურული ზონრიანი სვანური ქუდი, მაღალი და სუსტი აღნაგობა. ერთგვარად, იროდიონს მაგონებდა კინოფილმიდან "ცისფერი მთები". ეს მოხუცი არასდროს გევაჭრებოდა, არასდროს დაგწყვეტდა გულს და გგონია, ძალიანაც რომ მოგენდომებინა წიგნის საჩქაროდ ყიდვა, ფულის მიწოდება და წამოსვლა, ამას მოახერხებდით?! არა, ბატონო! წიგნის სრული ანოტაცია უნდა მოეთხრო. ისე კი არა, რედაქტორები რომ წერენ პირველ ფურცელზე სამსახურებრივი მოვალეობით! არა! გულიანი, სულიანი, სიყვარულიანი მიმოხილვა იცოდა, თითქოს და, მისი დაწერილი ყოფილიყო და სურდა, მკითხველი დაეინტერესებინა როგორმე. კიდევ ბევრს მოგითხრობდით მის შესახებ, მაგრამ ვშიშობ, მთავარი არ დამრჩეს უთქმელი, მხოლოდ ერთს დავამატებ, ქვეყნად არავისი არაფერი მშურდა, ამ მოხუცთან კი, ამ მხრივ ვცოდავდი, მის წიგნებზე მეჭირა თვალი...

ამ ადამიანთან მივიჩქაროდი ყოველ პარასკევს მთელი კვირის ნაგროვები ხურდებით და 2 ლარით შევიძენდი ერთ ყდაშელანძღულ წიგნს, 50 თეთრად - "მწერალთა დარბაზის" ახალგამოსულ "100 მწერლის გაზეთს", მერე რომ "მწერლის გაზეთი" ეწოდა, რადგან "მწერალთა დარბაზის" წევრ მწერალთა რაოდენობა ასს ბევრად ასცდა და კიდევ ვყიდულობდი 50 თეთრად "საპატრიარქოს უწყებებს", "ლიტერატურულ საქართველოს" და "კანდელის" შეძენა არ გამოდიოდა ამ კომბინაციით. მათ საჯარო ბიბლიოთეკაში ვეცნობოდი უმეტესად. შევიძენდი ამათ და დავადგებოდი ჯანმრთელობის უშრეტ წყაროს - ფეხით სავალ გზას ბინისკენ.

ყველაზე მეტად პარასკევი მიყვარდა ამ ერთგვარი "ბონუსის" გამო.

ერთ დღესაც, თებერვალში, არდადეგების დასრულების მერე, მოხუცი ბუკინისტი არ დამხვდა თავისი კედელს მიყუდებული "სტენდით". ელდა მეცა, მივიკითხ-მოვიკითხე ახლომახლო და არავინ არაფერი იცოდა მის შესახებ. გაზეთების გამყიდველმა ქალმა მითხრა, ნაახალწლევს არც გამოსულა, აგერ ორი თვეა არ ჩანსო. დავღონდი. კაცი, რომელსაც ლამის დავუმეგობრდი, რომელიც ყოველ პარასკევს მახარებდა სპეციალურად ჩემთვის შემონახული ტომებით, რომელიც ფიქრობდა ჩემს განათლებაზე და რომლის წიგნებზეც ვფიქრობდი მე, აღარ იყო, დავკარგე... მისი არც მისამართი ვიცოდი, არც ტელეფონი. დავღონდი. რისთვისღა მევლო გათოშილს ამ თებერვალში ფეხით? რატომღა დამეზოგა სამგზავრო ფული, თუ საოცნებო წიგნებს ვერ შევიძენდი? რასაც ვიყიდდი ხოლმე, იმავე კვირაში წაკითხული მქონდა მომდევნო პარასკევამდე, რათა ახალშენაძენისთვის დრო მქონოდა... ბოლოს სულხან-საბას "ლექსიკონი ქართული" წამოვიღე, მეორე ტომი. დიდხანს ეძება მუყაოს ყუთებში ჩალაგებულ წიგნებს შორის პირველი ნაწილიც, მაგრამ ვერ იპოვა.

- ასე თავუკუღმა არ მიყვარს, ბიძია, მე, წიგნების ჩაყრა, მაგრამ ახლა რაღაც მოხდა. ზუსტად ვიცი, რომ პირველი ტომიც მაქვს, ეტყობა, ბინაში დამრჩაო, - მითხრა.

- არა უშავს, ეს ხომ მხატვრული ნაწარმოები არაა, რა მნიშვნელობა აქვს, პირველად მეორე ტომს გადავავლებ თვალს, თუ პირველს-მეთქი?! - ვცადე დამემშვიდებინა.

- მნიშვნელობა ყველაფერს აქვს, ჩვენი ენა და ანბანი ისეა დალაგებული, რომ თუ წყობას მიჰყვები ამ ლექსიკონში, ყველაფერი დაგილაგდება გონებაში, თუ აურევ და აბდაუბდად წაიკითხავ, ტვინიც აგერევა და ცხოვრებაცო.

- ეგ როგორ-მეთქი?! როგორ და, ახლა რასაც გეტყვი, ამაზე ბევრი მაქვს ნაფიქრი, ახალგაზრდობაში სტატიაც გამოვაქვეყნე გაზეთში "ქართული ანბანის და ფონეტიკის გავლენა ეროვნული ფსიქოლოგიის ჩამოყალიბებაზე", სახლში მაქვს ის გაზეთი და მოგიტან. ყველა ქართული სიტყვა ჩვენმა ხალხმა ასო-ბგერათა ქაოსური სიმრავლიდან საოცრად ჩამოქნა და გამოძერწა, ჩვენი ენა ჩვენი ერის ესთეტიკური აღქმისა და მშვენიერებაზე წარმოდგენის შედეგია, ქართული გაბრაზების, ქართული სიყვარულის, ქართული ერთგულებისა და ქართული თავგანწირვის უნიკალური გამომხატველია. მერე ამ ენაზე რომ თაობები იზრდებიან, ენა მათშიც იმავე ხასიათის შტრიხებს აჩენსო.

დიდხანს ილაპარაკა, ყურადღებით ვუსმენდი და ცოტა ეჭვითაც, ბოლომდე მაინც არ მჯეროდა მისი სიტყვების სიმართლის.

რამდენიმე თვე გავიდა; ერთხელაც, მეზობელმა ვახტანგამ მომაძახა გაჩერებაზე სოფლის ავტობუსის მომლოდინეს, ქუთაისში, "კეჩის" ბაზარზე, "გადახურულში", რკინა-კავეულის სექციაში თოხებს ვყიდულობდი ეფად და თუ ჩემი ბიძიე ხარ, ბიძია, გამეიარე და გამიგე გაჭედილი თოხის ფასი, მერე მე ჩავალ და ვიყიდი თუ ეღირა ჩემზაო. ვახტანგა თოხებს ყიდულობდა, ჩარხზე ტარს დააგებდა და ყიდდა რაიონში, მაისში კაი ხეირს ნახულობდა. ჩვენში, მიუხედავად იმისა, რომ თოხნა ყველას ეზარება, კარგი "ამარმარებული" თოხის ქონა სავალდებულო პირობად ითვლება გლეხკაცისთვის და შეძლებულისთვის - მით უმეტეს. ამიტომაც, ნახელავი კარგად ეყიდებოდა ვახტანგას.

GzaPress - კაი, მარა, მე პარასკევამდე არ ჩამუალ და ვერც ამბავს ჩამოგიტან-მეთქი, - მივუგე. მაშინ ასე გავრცელებული არ იყო ტელეფონები. - კაი, ბიძია, სა მეჩქარებაო, - ვახტანგამ. მოვიდა პარასკევი და სახლში გამომგზავრებამდე შევიარე "რკინეულობის დახურულ ბაზარში". თოხის ფასიც გავიგე (სხვათა შორის, 8 ლარი ღირდა და თვითონ, ტარდაგებულს 25-ად ყიდდა, 20 თოხში მაქს გადახდილიო, ამბობდა) და მეორე ბოლოსკენ წავედი, მოვაჭრეთა "საქონლის" თვალიერებით. უცებ, ბოლოში, გასასვლელ კართან ახლოს დავინახე ნაცნობი სტენდი, წიგნებით სავსე... იქით კი, დაბალ სკამზე ჩამჯდარა ჩემი მოხუცი მეგობარი, ბაზრის კარიდან შემომავალ დღის სინათლეზე მიუშვერია რომელიღაცა გადაშლილი წიგნი და კითხულობს. ჩემს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა. გულისფანცქალითა და თითქმის სირბილით გავეშურე მისკენ და დარჩენილი ათიოდე ნაბიჯი ალბათ ორ-სამ ნახტომში დავფარე.

- გამარჯობა, - მივაძახე და ვეცი ხელებში. დაზაფრულმა ძლივს წამოსწია ხმელი ტანი და მუხლების კანკალით წამოიმართა. დამაკვირდა, გავახსენდი, გამიცინა და ხელი გამომიწოდა. მე ისე გადავეხვიე, თითქოს და, ფრონტზე დაკარგული ბაბუა აღმომეჩინოს...

- დეკემბერში ძაან სიცივეები დაიჭირა, იქ, სადგურთან, ორპირ ქარში ვიდექი და სახსრების ანთება დამმართა გაცივებამ, იძულებული გავხდი აქ გადმოვსულიყავი.

- მერე ვერ დაუბარე მაინც, იქ, გაზეთების გამყიდველ ქალს?

- რა გითხრა, მართალი ხარ, მაგრამ არც ველოდი ვინმეს, ჩემი ამბის მომკითხავს. შენ როგორა ხარ, წიგნებს ხელი ხომ არ აუღე?

- აარა, - ვუპასუხე ჭოჭმანით. - ლექციები, კონსპექტები...

- კიდევ დადიხარ ფეხით? - მკითხა მხიარულად.

- აღარ...

ბევრი ვილაპარაკეთ. მოვუყევი, რომ ჩემი და 18-ის გახდა დეკემბერში და პენსია მოუხსნეს, ორპირში შეშა მოვჭერი კურსელთან ერთად, გავყიდეთ და ამით ვცხოვრობ, სოფელში სოფლის საქმეებს ვუძღვები... სიგარეტის მოწევა დავიწყე, მაგრამ ვაპირებ მალე თავის დანებებას და ფეხით სიარულის დაწყებას... ბევრი რამ ეწყინა ამ მონაყოლიდან. მისი ამბავი, სახსრების ანთებაზე, მეც მეწყინა. აღარ შემიძლია, ამ წიგნების ამოყიდვას ვაპირებდი და დავჯდები სახლში-მეთქი, ვფიქრობდი, მაგრამ იმ კვირაში რომ ჩამოხვალ, გამომიარე, რაც მექნება, გაგატან შენ ყუთებით, იქნებ როგორმე წაიღოო, - მითხრა.

თვალები გამიფართოვდა გაოცებისა და სიხარულისგან. ამდენი წიგნი ერთდროულად...

მე ფული არ მაქვს მაგდენი, თუ გინდა, ვაჭრობაში დაგეხმარები და ამოგაყიდვინებ-მეთქი...

- არა, რას ამბობ, შვილო, განა მოგყიდი, საჩუქრად გქონდეს, ვალში არ გადავვარდები, რაც გადახდილი მაქვს, კი ამოვიღე ის ხარჯიო.

- მადლობა, მაგრამ მაშინ, მომავალი ზამთრის შეშა ჩემზე იყოს, ამ ზაფხულზევე მოგიტან-მეთქი.

ჩაეცინა, ზამთრამდე მივალ, კიო? - კი-მეთქი, - ვუთხარი, მაგრამ მოვატყუე, მეც არ მჯეროდა... გამომშვიდობებისას, გახუნებულ ცელოფანის პარკში გახვეული რაღაც ამოიღო, მუყაოს ყუთის ძირიდან, რომელიც სტენდის უკან იყო და გამომიწოდა. წიგნი იყო, აბა, რას მომცემდა სხვა მეტს, მოხუცი ბუკინისტი?! არ ვართმევდი. ეს შენთვის მქონდა შენახული იანვარს მერე, წაიღე, შენია, მშვიდობაში მოიხმარეო. მადლობა გადავუხადე და ფრენით წავედი ავტოსადგურისკენ, მომდევნო კვირაში ჩემთვის ბევრი ახალი წიგნის მფლობელი ვხდებოდი... მოვკალათდი "მარშრუტკაში" და შემოვაცალე ნაჩუქარ წიგნს ფუთა... სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, I ტომი... შუა წიგნში ორად გაკეცილი, გაზეთიდან ამოჭრილი ნახევარგვერდიანი სტატია იდო სათაურით "ქართული ანბანის და ფონეტიკის გავლენა ეროვნული ფსიქოლოგიის ჩამოყალიბებაზე". სტატიის ავტორი ფურცელზე არ ჩანდა..."

P.S. ეგებ, ვინმე მკითხველთაგანმა იცნოს მოხუცი ბუკინისტი, ვინ იყო და რა ერქვა... კახამ მაშინ მორიდების გამო ვერ ჰკითხა, ვინ იყო და კვალიც სადღაც გაქრა თითქოს იმ კეთილი მოხუცის, რომელმაც წიგნებით ერთ ახალგაზრდას მორალური და იმედიანი ცხოვრების ბილიკი გაუკაფა...

როლანდ ხოჯანაშვილი