"დღეს გაცილებით მრავალრიცხოვანი და ძლიერები ვართ"
კოვიდპანდემიის გათვალისწინებით, რა პრობლემების წინაშე დგანან აშშ-ში მცხოვრები ჩვენი თანამემამულეები, ძირითადად რომელი ვაქცინები გამოიყენება, ე.წ. არალეგალებთან მიმართებაში ბოლო დროს სიტუაცია შეცვლილი ხომ არ არის, აქაური ხმაურიანი პროცესები ამერიკული პრიზმიდან როგორ გამოიყურება, ნელ-ნელა შორდება თუ არა საქართველო დასავლურ სამყაროს - ამ და სხვა საკითხებზე ნიუ-იორკში ქართული სათვისტომოს დამფუძნებელს, "ქართული დიასპორის საერთაშორისო კოალიციის" თავმჯდომარეს, ნიკოლოზ (ნიკა) ჩხეიძეს ვესაუბრეთ.
- თბილისიდან 1999 წელს წამოვედი. მანამდე, დამოუკიდებელი ქართული მედიის, პირველი რადიოს (რადიო 106) და პირველი სტერეოს (ტელევიზიის) დამფუძნებელი და კომერციული დირექტორი ვიყავი. ორგანიზაციას გაუჭირდა და ყველაფერი ახალი ფურცლიდან დავიწყე. თავიდანვე სამედიცინო კლინიკაში ვმუშაობდი. ვეძებდი სათვისტომო ორგანიზაციას, ვერ ვნახულობდი. ჩემთან კლინიკაში ბევრი გაჭირვებული მოდიოდა გასინჯვაზე. ამ ხალხს პატრონი არ ჰყავდა, არადა, სამედიცინო ზედამხედველობა სჭირდებოდათ. 2003 წელს ასოციაცია "თვისტომი" ჩამოვაყალიბე. ძირითადად სამედიცინო პრობლემატიკაზე ვმუშაობთ, კულტურულ-საგანმანათლებლო ღონისძიებებსაც ვაწყობთ. ასევე ავაწყვეთ იურიდიული მომსახურება, როცა ნიუ-იორკში ქართული საკონსულო არ იყო. კონსული ჩვენთან ოფისში ჩამოდიოდა და ქართველებს ემსახურებოდა. იქით რომ ჩასულიყვნენ, ავტობუსებს აჩერებდნენ გზაში და საბუთებს უმოწმებდნენ. მერე ნიუ-იორკში საკონსულოც გაიხსნა და უფრო სამედიცინო დახმარების მიმართულებით წავედით. ნიუ-იორკის გარდა, ნიუ-ჯერის, კონექტიკუტის, პენსილვანიის ქართველობას ვემსახურებით.
- კოვიდპანდემიის გათვალისწინებით, რა პრობლემების წინაშე დგანან თანამემამულეები?
- ყველა შტატს თავისი რეგულაციები აქვს დაწესებული. საკმაოდ რთული მდგომარეობაა, მაგრამ არა ისეთი, როგორიც საქართველოშია. კოვიდპაციენტების რაოდენობამ მოიმატა. ჩვენი მეგობარი ნინო ჩეხოშვილი ბევრ ქართველს დაეხმარა. თავის დროზე, როცა ამერიკის კრიზის-ცენტრი ჩამოვაყალიბეთ, ბევრმა ემიგრანტმა გაიარა მომსახურება და შინ მკურნალობა, კონტროლი, მონიტორინგი. კონსულტაციებსა და დაკვალიანებას კვლავ ვაგრძელებთ. თუ პაციენტი ჰოსპიტალურ სისტემაში ხვდება, ნინო ჩეხოშვილს ვუკავშირდებით და ის ზედამხედველობას უწევს მაქსიმალურად.
- არალეგალებთან მიმართებაში ბოლო დროს სიტუაცია ხომ არ შეცვლილა?
- ნიუ-იორკში ტერმინ "არალეგალის" ხმარება უკვე მიუღებელია. როგორც ამბობენ, საიმიგრაციო პოლიტიკაში გარკვეული შეღავათები არის, საკითხი მწვავედ აღარ დგას. შეზღუდვები ნაკლებია იმავე პოლიტიკური (თავშესაფრის) სტატუსის მინიჭებასთან დაკავშირებით. დაჩქარდა პროცესი. საერთოდ, ნიუ-იორკი ისეთი შტატია, დიდად პრობლემატური თემა არც აქამდე ყოფილა...
- აშშ-ში ხელისუფლების შეცვლის პროცესსაც ხომ არ უკავშირდება ეს ყველაფერი?
- მე ამერიკელი "რესპუბლიკელი" ვარ, შესაბამისად - ყოფილი პრეზიდენტის, ტრამპის პოლიტიკის მომხრეც, ამ ქვეყნის გაძლიერების და ინტერესების გათვალისწინების ყველა ასპექტში, საგარეო პოლიტიკა იქნებოდა ეს თუ საშინაო საკითხები; რაც ამერიკის და მისი მოსახლეობის კეთილდღეობას შეეხება, სადაც რასაკვირველია, ქართველებიც იგულისხმებიან. ბევრი რამ შეიცვალა და კიდევ შეიცვლება. რაც შეეხება რეგულაციებს, ძალდატანების თემას: ადამიანები ფაქტობრივად იდევნებიან საკუთარი აზრის გამოხატვის გამო. "ფეისბუკზე" დადებული პოსტის გამო შეიძლება სამსახური დაკარგო. შესაძლოა სქესის გამო ადამიანს არასწორად მიმართო, გიჩივლოს და სამსახური დაგაკარგვინოს... ეს თემები ისევ მწვავედ დგას და ალბათ უფრო გამწვავდება.
- აქაური ხმაურიანი პროცესები ამერიკიდან როგორ ჩანს?
- აქ რაც ხდება, იმის გამოძახილია. ევროპა-ამერიკაში იმ ახალი პროცესებისა და ტენდენციების ექოა, რომელმაც საქართველომდე მოაღწია. გამწვავება ერთი წლის წინ დაიწყო, გარკვეულ პიკს არჩევნების პერიოდში მიაღწია. მას შემდეგ, რაც ბაიდენი მოვიდა ადმინისტრაციაში, გარკვეული რეგულაციები მყარდება და სერიოზული საზოგადოებრივი დაპირისპირებაა. არა თავისუფლებისმოყვარე, არამედ ფსევდოლიბერალური ღირებულებების დამკვიდრება ხდება.
- აქ ხშირად ისმის, რომ საქართველო ნელ-ნელა ევროატლანტიკურ მიმართულებას შორდება და რუსული ვექტორისკენ იხრება...
- ვერ ვიტყვი, რომ რუსული ვექტორისკენ იხრება. რა თქმა უნდა, რუსეთის ფაქტორი გათვალისწინებულია ქართულ რეალობაში; ამას ადასტურებს თუნდაც ანაკლიის პორტის შეჩერება, ნამახვანჰესის მსგავსი საკითხები. ეს მაფიქრებინებს, რომ რუსეთის გავლენა ქართულ პოლიტიკაზე საკმაოდ ძლიერია. მით უმეტეს, ბაიდენის ადმინისტრაციის პოლიტიკა პუტინის რუსეთის მიმართ აბსოლუტურად სხვაა, ვიდრე ეს ტრამპის პირობებში იყო. მიუხედავად იმისა, რომ ბაიდენმა პუტინი ღიად დაადანაშაულა და მკვლელი უწოდა, საქმე საქმეზე რომ მიდგა, მაქსიმალურად უკან დაიხია და "ჩრდილოეთის ნაკადის" პროექტს არ შეეწინააღმდეგა. ფაქტობრივად, დათმო გავლენის სფეროები ევროპაში, განსაკუთრებით - კონტინენტის ისეთ უძლიერეს ქვეყანაში, როგორიცაა გერმანია; ისევ და ისევ "რუსულ ნემსზე დასვა", მაშინ, როცა ტრამპი მსგავს პროცესებს მაქსიმალურად ეწინააღმდეგებოდა. მისი მმართველობის პერიოდში "ჩრდილოეთის ნაკადი" გაჩერებული იყო. დეკლარირებული წინააღმდეგობა პუტინთან რეალურად სიცრუეა. ის კი არა, ტრამპის დროს ნავთობზე, ენერგომატარებლებზე ფასები დაბალი იყო, რაც თავისთავად რუსეთის ინტერესებს არ ემთხვეოდა. ბაიდენის მოსვლიდან ერთი დოლარით გაზრდილია ფასი, ეს პირველივე თვეს მოხდა. რასაც ბაიდენი აკეთებს, პუტინის წინააღმდეგ არ არის მიმართული და ამას გაცილებით ღრმა ანალიზი სჭირდება.
შესაბამისად, რაც საქართველოში ხდება, ისევ აქაური პოლიტიკის გამოძახილია. როცა ხედავ, შენი მთავარი პარტნიორი ქვეყანა, აშშ რეალურად თავს უქნევს და ვერაფერს აკეთებს დასავლეთზე რუსეთის ექსპანსიის შესამცირებლად, შენც პოლიტიკის კორექტირებას ახდენ. ბუშის სათავეში ყოფნისას შესაძლებელი ვერ გახდა საქართველოს ტერიტორიების დაცვა; როცა თბილისში იყო ჩამოსული და დემოკრატიის შუქურას გვიწოდებდა, აღფრთოვანებული გახლდათ და მაქსიმალური მხარდაჭერა გვქონდა. დღეს ბაიდენმა ევროპა ფაქტობრივად, პუტინს გადააბარა, რუსეთთან რომელ ღია წინააღმდეგობაზეა საუბარი?! ძალიან ფრთხილი პოლიტიკა, წინდახედული ნაბიჯებია საჭირო, რომ გარკვეული რეციდივები არ მოხდეს; არ მივცეთ საშუალება, რაღაც იმის ანალოგიური ჩაიდინონ, რაც 2008 წელში იყო.
- საქართველოში ყოველწლიურად დიასპორულ ფორუმებში მონაწილეობთ, რისი გაკეთება შეუძლიათ მსოფლიოს დიასპორებს სამშობლოს საკეთილდღეოდ?
- დიასპორა აუწონავი ოქროა ქართული სახელმწიფოებრიობისთვის. განუზომელი რესურსია, რადგან რაოდენობრივად მილიონ-ნახევარი საქართველოს მოქალაქეა გასული საზღვარგარეთ. ეს ის ხალხია, ვინც შეიძინა ახალი ცოდნა, დააგროვა გამოცდილება, შრომისმოყვარეობა მის დამახასიათებელ თვისებად იქცა, რომელიც წლების განმავლობაში დაკარგული ჰქონდა... გარდა ამისა, ქართველობამ ახალი უნარ-ჩვევები შეიძინა, ისწავლა ურთიერთობა სხვადასხვა სათვისტომოსთან, სხვადასხვა ერის წარმომადგენელთან. ეს ყველაფერი გაძლევს შესაძლებლობას, შენი თვალსაწიერი გააფართოო და მოვლენებს მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოში, უფრო ფართო ხედვით უყურო. გვერდიდან მოვლენები ცოტა განსხვავებულად ფასდება. ემიგრაციის კავშირები ადგილობრივ სახელმწიფო თუ არასამთავრობო სტრუქტურებთან დიდი რესურსი და ბერკეტია, რომელიც სახელმწიფომ აქტიურად უნდა გამოიყენოს. ამასთან, ქართული ემიგრაცია დამოუკიდებელი პლასტია, ფინანსურ-ეკონომიკურად ფეხზე დგას, არც ერთ ხელისუფალზე დამოკიდებული არ არის. ეს ყოველივე საფუძველს იძლევა, მაქსიმალურად ჩართული ვიყოთ ქართული სახელმწიფოებრიობის შენების პროცესში.
შარშან თებერვალში, პარლამენტის დიასპორის კომიტეტში ჩამოვაყალიბეთ "ქართული დიასპორის საერთაშორისო კოალიცია", რომლის თავმჯდომარეც გახლავართ. წარვადგინეთ კონკრეტული ხედვა, როგორ და რატომ უნდა გაძლიერდეს პირველ რიგში, ქართული სათვისტომოები, დიასპორები და რა მექანიზმებით შეიძლება ეს გაკეთდეს.
- მერე, რამდენად იყენებს ამ ფაქტორს ჩვენი სახელმწიფო?
- სამწუხაროდ, არანაირი გამოძახილი და გაგრძელება ამ პროცესს არ ჰქონია... მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევარში რუსეთიდან დაბრუნებულმა თერგდალეულებმა ერი გამოაღვიძეს და უდიდესი ძვრები მოახდინეს. რამდენიმე ახალგაზრდა იყო მაშინ დიდი ილიას ლიდერობით და ერთი სტამბა ჰქონდათ - ეს იყო და ეს. დღეს გაცილებით მრავალრიცხოვანი და ძლიერები ვართ, რესურსები გვაქვს, ინტერნეტი, უამრავი ახალი საშუალება არსებობს. ფინანსურად მყარად ვდგავართ და ეს აუცილებლად გამოსაყენებელია. ამისთვის საჭიროა ხელისუფლების პოლიტიკური ნება, რომ მაქსიმალურად გამოიყენოს და ითანამშრომლოს ამ ძალასთან. ამ ინტერესს ვერ ვხედავ, ემიგრაციისკენ არ იხედებიან.
სახელმწიფომ ორივე ბერკეტი უნდა გამოიყენოს - ერთია საელჩო, მეორე - დიასპორა. რასაც საელჩო გააკეთებს, ეს არ ძალუძს დიასპორას; მაგრამ რასაც დიასპორა მოახერხებს, საელჩო ვერასოდეს გააკეთებს. საელჩო ოფიციალური ბერკეტია, ხოლო ჩვენ ამერიკის მოქალაქეები ვართ და არაოფიციალურად შეგვიძლია მოვახდინოთ გავლენა გარკვეულ მოვლენებზე. მაგალითად, შეგვიძლია მუშაობა იმავე სამთავრობო და არასამთავრობო სტრუქტურებთან, მედიასთან, რასაც საელჩო ღიად ვერ გააკეთებს. ამ ბერკეტებს სახელმწიფო არ იყენებს, რაც გულდასაწყვეტია.
და კიდევ: ამდენი ხანია, არჩევნებში დიასპორიდან მონაწილეობას იღებს რამდენიმე ათეული ათასი ამომრჩეველი. შესაბამისად, პოლიტიკურ სპექტრს, ხელისუფლებას და თუნდაც ოპოზიციას, ემიგრაცია არ მიაჩნია საინტერესო საურთიერთობო პარტნიორად; რადგან მას ე.წ. ელექტორალური ფასი არ გააჩნია. ერთ რომელიღაც დაბაში მეტი ამომრჩეველი შეიძლება იყოს, ვიდრე მთელ ამერიკაში. სამი საარჩევნო უბანია, სადაც მაქსიმუმ სამი ათასი კაცი შეიძლება გატარდეს. არადა, შტატებში დაახლოებით 250 ათასი ქართველია! ეს საკითხიც დავაყენეთ, რომ ქართველ ემიგრაციას არჩევნებში ელექტრონულად მონაწილეობის შესაძლებლობა მიეცეს და ახლა აქ მთავარი პოლიტიკური ნებაა.
გელა მამულაშვილი