უსაზღვრო შესაძლებლობა უცხოეთში და ადგილის დედა, რომელსაც ვერასდროს დაივიწყებს
"2005 წელს ქარიშხალ "კატრინას" მიერ დატბორილ ნიუ-ორლეანში, არაადამიანურ, 40-გრადუსიან სიცხესა და 99%-იან ტენიანობაში, როდესაც ჩვენი ამონასუნთქი წყლად კონდენსირდებოდა კედლებზე და ყველაფერს ასველებდა; როდესაც კანალიზაციის ყველა მილში უკან ამოვიდა მთელი სიბინძურე და ტუალეტები დატბორა; სულის შემხუთველ სიმყრალეში ლანდებივით დავბორიალებდით ექიმები, რეზიდენტები, ექთანები; დეჰიდრატაციისა და აუტანელი ფიზიკური დატვირთვის გამო სამ დღეში 6 კილო დავიკელი და ხელების მაღლა აწევა მიჭირდა. პაციენტების გაოფლილ კანზე პლასტირის დაწებება შეუძლებელი იყო და იძულებული ვიყავი, კანზე ძაფით მიმეკერებინა ინტრავენური ხაზები... არაერთი ძლიერი ადამიანის ფსიქოლოგიური გატეხის შემაძრწუნებელი სცენა მაშინ პირველად ვნახე. უმწეობისა და სასოწარკვეთისაგან ატირებული კაცები და ქალები... იმედი მქონდა, რომ მეტს ამას არასოდეს ვნახავდი... 2020 წელს ისევ ვნახე, როდესაც შიშისაგან შეძრწუნებული ადამიანები ისტერიკაში ჩაცვივდნენ და უარი თქვეს საშიში პროცედურების შესრულებაზე დავირუსებულ, უმძიმეს პაციენტებთან. ისევ მომიწია საკუთარი შიშის დაძლევამ და მაგალითის მიცემამ. უსაძაგლესი შეგრძნებაა ეს" - ამ ამბის მთავარი გმირი ქართველი ზურაბ გურულია. ის აშშ-ის მონტგომერის ფედერალური კლინიკის ანესთეზიოლოგია-რეანიმაციისა და ქირურგიის დეპარტამენტების ხელმძღვანელი, მისისიპისა და ლუიზიანის უნივერსიტეტის პროფესორია, მაგრამ მუდმივად ცდილობს, სოციალური ქსელით თანამემამულეებს დაეხმაროს, რჩევა მისცეს. შესაბამისად, მისი საექიმო საქმიანობის შესახებ თითქმის ყველამ იცის, მაგრამ ბევრისთვის უცნობია, რომ ერთობ საინტერესო რომანების, მოთხრობების, ნოველებისა და ჩანახატების ავტორია.
ლიტერატორი ექიმის პირველივე ცდა წარმატებული აღმოჩნდა - სადებიუტო რომანი "სპილო წყვდიადში" მალევე იქცა ბესტსელერად. შარშან მისი თარგმნილი ედგარ ალან პოს "ყორანი და სხვა ლექსები" გამოქვეყნდა. ასევე ნათარგმნი აქვს ჯალალედინ რუმისა და ჰაფეზის არაერთი ლექსიც. როგორც თავად ამბობს, რომ არა ექიმი, - ფილოლოგი, ჟურნალისტი, ისტორიკოსი ან პროფესიონალი სამხედრო იქნებოდა.
ზურაბ გურული დაოჯახებულია და ორი შვილი ჰყავს. მეუღლე - ქეთი გოგოლი ექიმი-გინეკოლოგია. მშობლების გზას გაჰყვა უფროსი ვაჟიც, უმცროს ვაჟს კი პროფესიული არჩევანი ჯერჯერობით არ გაუკეთებია.
ზურაბ გურული:
- მეცნიერების ოჯახში, ორ ძმასთან ერთად გავიზარდე. დედა პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მათემატიკის კათედრის ლექტორი იყო, მამა - სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის განყოფილების გამგე. მშობლებმა განსაკუთრებული როლი ითამაშეს ჩემს პიროვნულ და პროფესიულ ჩამოყალიბებაში, უაღრესად ლიბერალური და მეგობრული დამოკიდებულება ჰქონდათ ჩემთან და ჩემს ძმებთან. ჩვენი ურთიერთობა ე.წ. ღირსების კოდზე იყო აგებული, რაც ერთმანეთის მიმართ ნდობასა და პატივისცემას ემყარებოდა. ეს ძალიან კარგი პერიოდი იყო ჩემს ცხოვრებაში, თუმცა, ყველაზე ტკბილი მოგონებები გურიაში ბებია-ბაბუასთან გატარებულ ზაფხულის არდადეგებს უკავშირდება.
- უცხო ქვეყანაში საკუთარი პროფესიით მუშაობა საკმაოდ დიდ სირთულეებს უკავშირდება. როგორ მოახერხეთ ეს ყველაფერი?
- უსამართლობის განცდამ და სასოწარკვეთილებამ ყველა სირთულე დამაძლევინა. ამერიკაში მაშინ წავედი, როდესაც საქართველოში პროფესიული განვითარებისა და ფინანსური მდგომარეობის გაუმჯობესების ყველანაირი რესურსი ამოვწურე. სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი წითელ დიპლომზე დავასრულე. იმავე წელს, ორი თვის შემდეგ, თბილისის ექიმთა დახელოვნების ასპირანტურაში ჩავირიცხე და ისიც წარმატებით დავასრულე. საკანდიდატო დისერტაციაც დავიცავი. ყველაფერი გავაკეთე იმისთვის, რომ კარგი ექიმი ვყოფილიყავი, მაგრამ - რა?!. ჩემი პირველი ხელფასი 6 ლარი და 50 თეთრი იყო. ჩემი შრომის ასეთმა შეფასებამ ძალიან დამთრგუნა. თავი სულელად წარმოვიდგინე. ბიჭები, რომლებიც ავტომატებით დარბოდნენ, ძვირად ღირებულ ავტომობილებში ისხდნენ, ფულიც ბევრი ჰქონდათ, მე კი რა მივიღე ჩემი შრომის შედეგად?! დრო აღარ იყო იმისთვის, რომ ახალი სპეციალობა ამეთვისებინა. გადავწყვიტე, მაქსიმალურად გავძლიერებულიყავი ჩემს პროფესიაში, ოჯახი, ცოლ-შვილი უნდა შემენახა. ჯერ ევროპაში ვცადე გზის გაკვალვა, მაგრამ საბედნიეროდ, საბოლოოდ ამერიკაში აღმოვჩნდი... ამერიკაში ექიმისთვის მიმზიდველი მხოლოდ ხელფასი არ არის, ძალიან მნიშვნელოვანია, ამერიკული მედიცინის შეუზღუდავი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა. შესაბამისად, ექიმს, რომელსაც იქ უნდა პროფესიული საქმიანობის გაგრძელება, მსოფლიოში უძლიერესი ექიმებისთვის უწევს კონკურენციის გაწევა. ძალიან ბევრ ქვეყანაში სტუდენტებს ამერიკული სისტემით ამზადებენ. გარდა ამისა, მათთვის ინგლისური ენა მშობლიური თუ არა, მეორადი მაინც იყო. შესაბამისად, ქართველები უფრო რთული გამოწვევის წინაშე ვიდექით. 16 თვე დამჭირდა იმისთვის, რომ სამი გამოცდა ჩამებარებინა. ეს იყო კოლოსალური შრომა, ერთი დიდი გრძელი ღამე. ყოველდღე 10 საათის განმავლობაში ვმეცადინეობდი. არავინ და არაფერი არსებობდა ჩემთვის, სამედიცინო ლიტერატურის გარდა. დღემდე ყოველდღიურად ვმუშაობ საკუთარ თავზე, სულ გამოცდებს ვაბარებ. როგორც უნივერსიტეტის პროფესორმა, ყველა სიახლე უნდა ვიცოდე, სტუდენტებს შესაბამისი ცოდნა რომ გადავცე. დიდ უფლებებს დიდი პასუხისმგებლობაც მოსდევს.
- საქართველოში მიღებული ცოდნა არ გამოგადგათ?
- საქართველოში სამედიცინო უნივერსიტეტი რომ დავასრულე, ამ დროს ამერიკა 30 წლით წინ იყო. ძალიან ბევრი რამის სწავლა თავიდან მომიხდა. საოპერაციოში პირველად რომ შევედი და თვალებჩაცვენილი, მოუწესრიგებელი ახალგაზრდები დავინახე, გამიკვირდა. ერთი თვის შემდეგ მეც მათსავით თვალებჩაცვენილი ვიყავი. ამერიკელი ექიმის გონება ნებისმიერ ვითარებასა და გარემოებაში, დღისა და ღამის ნებისმიერ მონაკვეთში, ადეკვატურად და სხარტად უნდა მუშაობდეს.
- პიროვნულად თუ შეგცვალათ უცხო ქვეყანაში სირთულეებთან ჭიდილმა?
- კი, ძალიან. აქედან რომ წავედი, შეშინებული ახალგაზრდა ვიყავი, საკუთარი თავის იმედი, რწმენა არ მქონდა. ნიჰილიზმით, შინაგანი ფორიაქით ჩავედი ამერიკაში... როდესაც რეზიდენტის პირველი ხელფასი ავიღე, წავედი და უამრავი არასაჭირო ნივთი ვიყიდე. სხვათა შორის, დღემდე ვინახავ ამ ნივთებს.
- დღეს როგორია თქვენი ამერიკული ცხოვრება?
- ჩემი დღე დილის 5 საათზე იწყება. ფეხით მივდივარ ტბაზე, ვვარჯიშობ, მზის ამოსვლას ვუყურებ. სხვათა შორის, მზის ამოსვლა ჩემი ერთ-ერთი ჰობია. 7 საათზე უკვე სამსახურში მივდივარ. სამსახურის შემდეგ ვკითხულობ, სოციალურ ქსელებს გადავხედავ. უიკენდზე ტყეში დავხეტიალებ ან ტბაზე ნავით ვსეირნობ.
- ქართველი საზოგადოების დიდმა ნაწილმა პანდემიის დროს გაგიცნოთ. თქვენი ზოგიერთი მოსაზრების გამო ქართველმა კოლეგებმა კრიტიკის ქარცეცხლში გაგატარეს. როგორ იმოქმედა ამან თქვენზე?
- კრიტიკა საინტერესო და პატივსაცემია მაშინ, როდესაც განზოგადებულ საკითხზე პროფესიულად კამათობ. თუ კრიტიკა პიროვნების ლანძღვაზეა ორიენტირებული, შესაბამისად, უსაფუძვლო, უსარგებლო და არც ყურადღების მისაქცევია. დრომ აჩვენა, რომ ჩემი გამოთქმული მოსაზრებები საფუძვლიანი იყო.
- როგორ ფიქრობთ - ქართული მედიცინის რა სუსტი და ძლიერი მხარეები წარმოაჩინა პანდემიამ?
- წარმოაჩინა ძლიერი, საერთაშორისო კლასის პროფესიონალების სავსებით საკმარისი რაოდენობა, მაგრამ სისტემის არარსებობის, ბიუროკრატიის, ნეპოტიზმის, კორუფციის გამო მათი ეფექტურად გამოყენების შეუძლებლობა.
- თქვენი სამომავლო გეგმები საქართველოს თუ უკავშირდება?
- სამომავლო გეგმების დაწყობა არ მიყვარს. უაზრობად მიმაჩნია. ჩემთვის საკმარისია, მომავალი თვის მორიგეობის განრიგი ვიცოდე. საქართველო, ცხადია, ყოველთვის არის და იქნება ჩემს გონებაში, ადგილის დედას ვერავინ მოიკვეთს... საუბრის დასასრულს მინდა, შობა-ახალი წელი მოგილოცოთ. აფორიაქებული, შეშინებული, სევდიანი, მაგრამ მაინც იმედით სავსე შეხვდა მსოფლიო წლევანდელ შობა-ახალ წელს. სიცოცხლე გრძელდება. უნდა გაგრძელდეს, რადგან ვინც სამყაროთაშორის მიჯნას უკვე გასცდა, გადმოღმა დარჩენილთა მოგონებებით გააგრძელებენ არსებობას ხორციელთა სამყაროში. ბედნიერი შობა-ახალი წელი გქონოდეთ!
ხათუნა ბახტურიძე