"ძველად ხალხი სიკვდილსაც არ უშინდებოდა"
27 წლის სანდრო ელოშვილი, შეიძლება ითქვას, "თეატრალურ სარდაფში" გაიზარდა. თავის დროზე, 7 წლის ბიჭი ამ თეატრის პირველ მაყურებელთა შორის გახლდათ. სახასიათო გარეგნობის (ხუჭუჭი თმა და ჭორფლიანი სახე) გამო, ლევან წულაძეს 1997 წელს მისთვის "ანტოშკაც" შეურქმევია. "სარდაფში" კი გაიზარდა, მაგრამ რეალურად, სარეჟისორო ფაკულტეტი გიგა ლორთქიფანიძესთან დაამთავრა.
სანდროს მარჯანიშვილის თეატრში უკვე სამი სპექტაკლი აქვს დადგმული. ბოლოს მიხეილ ჯავახიშვილის "ჯაყოს ხიზნების" მიხედვით, "ჯაყო - ხვალ ომი იქნება" წარუდგინა მაყურებელს. ახალგაზრდა რეჟისორს ნამუშევარი შეუქეს როგორც კოლეგებმა, ისე - თეატრის თაყვანისმცემლებმა. სპექტაკლში თეიმურაზ ხევისთავის როლი მსახიობ ნიკა კუჭავას ერგო, მარგო კი ნინო გაჩეჩილაძემ განასახიერა.
ნიკა კუჭავა:
- სანდრო ჩემი მეგობარია. ამ სპექტაკლის დადგმა რომ გადაწყვიტა, მითხრა: მინდა, თეიმურაზი ითამაშოო. მისმა გადაწყვეტილებამ გამაკვირვა, რადგან ბატონი თემურ ჩხეიძის გახმაურებული და წარმატებული სპექტაკლის შემდეგ "ჯაყო" არავის დაუდგამს. ვეჭვობდი, რომ ამ როლს კარგად მოვერგებოდი, თან - ასაკითაც არ შევეფერებოდი თეიმურაზის გმირს. მერე რეჟისორმა ისიც თქვა, - პიესა თავად უნდა დავწეროო და ამან საერთოდ გამაგიჟა: - რატომ უნდა დაწერო, როცა ფანტასტიკური ნაწარმოები არსებობს-მეთქი?! თავიდანვე გვითხრა, რომ არსად გადაუხვევდა. რაც მაწუხებს, იმას თქვენთან შეთანხმებით დავწერ და ვიტყვიო... როდესაც მისი ნამუშევარი წავიკითხე, მივხვდი, რომ მას, ყველაფერთან ერთად, წერის დიდი ნიჭიც აქვს. ასეთი საქმის დაწყების წინ მნიშვნელოვანია, თანამოაზრეები გყავდეს და ჩვენ, მსახიობები გავხდით მისი თანამოაზრეები. თუმცა, იმასაც ვიტყვი, რომ მუშაობის პროცესში ჩვენ შორის შემოქმედებითი კამათიც იყო.
- თქვენმა პარტნიორმა - ნინო გაჩეჩილაძემ თქვა: "ნიკა საუკეთესო პარტნიორია. ის გისმენს, შენგან ინფორმაციას იღებს და დიალოგში მხოლოდ ამის შემდეგ შემოდის"... თავად რას იტყვით მასზე?
- ნინო თავისი პროფესიის ერთგულია. ისე, ჩვენ ჩვენი ხუშტურები საკმარისად გვაქვს. მაგალითად, "ფეთქებადი" ხასიათი მაქვს. თუ რაღაც არ მომეწონა, შეიძლება, რეპეტიცია დავტოვო. ნინოც ფიცხი და ემოციურია. ჰოდა, როცა გონება დაღლილია, უეცარი "აფეთქებები" ხდება ხოლმე, მაგრამ ზუსტად 10 წუთში ბოდიშს იხდი და მუშაობას აგრძელებ - ეს ჩვეულებრივი რამ არის. მთავარია, ასეთ დროს ზრდილობისა და ეთიკის ნორმებს არ გადაუხვიო.
- საკმაოდ დრამატული, მძიმე და ამავე დროს, საინტერესო ნამუშევარი შემოგვთავაზეთ. სპექტაკლის პერსონაჟებს არ დაჰკლებიათ ცრემლი, სისხლი, დახვრეტა, დამცირება. რატომ გაიმეტეთ ისინი ასეთი სატანჯველისთვის?
სანდრო ელოშვილი:
- ისინი მე კი არა, ჯავახიშვილმა, ქართველმა საზოგადოებამ და დრომ გაიმეტა.
- ამ ნამუშევრით რისი თქმა გინდოდათ?
- ბვერი რამის თქმა გვინდოდა, მაგრამ რამდენად გამოგვივიდა, სხვა საქმეა. მთავარი ის არის, რომ მტრისა და მოყვასის გარჩევა უნდა ვიცოდეთ! ჩვენთან მტრის არასწორი აღქმა არსებობს. ვიღაცებს ვეხუტებით და ვისაც ნამდვილად უნდა ჩავეხუტოთ, იმას გავურბივართ. სულ გაორებული აზრები გვაქვს: არაფერია ცუდი იმაში, თუ ვცდილობთ, ადამიანში კარგი დავინახოთ, მაგრამ როცა მტერი ერთსა და იმავე საშინელებას რამდენჯერმე გაგიკეთებს, სხვანაირად უნდა მოვექცეთ... აგრესიისკენ არავის მოვუწოდებ, მაგრამ სიფრთხილე გვმართებს.
- პიესაზე თავად იმუშავეთ, არა?
- რომანის დადგმას თუ გადაწყვეტ, პირველ რიგში, ის პიესად უნდა აქციო. ჰოდა, წერისას თავს უფლება მივეცით, რაღაცები ახლებურად დაგვენახა.
- თქვენს ნამუშევარს დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა, მაგრამ არსებობენ ისეთებიც, რომლებმაც გაგკიცხეს: ამ ახალგაზრდა ბიჭმა როგორ გაბედა და თემურ ჩხეიძის შემდეგ, ასეთ თემას როგორ მოჰკიდა ხელიო...
- ჩვენს პროფესიაში გასაბედი არაფერია, პირიქით - გაუბედაობა უფროა დანაშაული. რეჟისორი ყოველთვის მწერლის თანაავტორი მგონია.
- ასეთი აზრიც მოვისმინე: დაილია ქართველი დრამატურგები, რომ ისევ ათასჯერ წაკითხულ ნაწარმოებს არ მივუბრუნდეთო?..
ნიკა:
- ბოდიშს ვუხდი ლაშა ბუღაძეს, დათო ტურაშვილს, ბასა ჯანიკაშვილს, მაგრამ ფაქტია, ზოგადად დრამატურგების სერიოზული დეფიციტი გვაქვს. თუმცა, ეს არ არის ტრაგედია. ნებისმიერ დროს, ნებისმიერი დრამატურგიული ნაწარმოების ახლებურად დანახვა შეიძლება.
სანდრო:
- თუ ასეა, მაშინ ნუღარ დავდგამთ შექსპირს, ბრეხტს და ა.შ. მგონი, საუკუნის წინ დაწერილი ნაწარმოები დღეს მეტად ფეთქავს და ღელავს, ვიდრე - თანადროული...
- სპექტაკლის ბოლოს ნიკას პერსონაჟს, თეიმურაზს აქვს მონოლოგი, რომლის მოსმენისას ისეთი შთაბეჭდილება გრჩება, თითქოს ეს ყველაფერი დღეს ხდება...
ნიკა:
- ეს იმიტომ, რომ ჯავახიშვილის ეს ნაწარმოები არის კლასიკა, საინტერესო, ნებისმიერ დროს აქტუალური...
- მსახიობები რა პრინციპით შეარჩიეთ?
სანდრო:
- არ დავიწყებ მსახიობების ნიჭიერებაზე ლაპარაკს, რადგან ეს ისედაც ნათელია. შევეცადე, ისეთი ადამიანები მომეძებნა, როლებიც ამ საქმეში ჩემი თანამოაზრეები იქნებოდნენ ანუ ვისაც სტკივა საქართველო, ვინც განიცდის ქვეყანაში არსებულ პრობლემებს. ჩვენ ერთი გუნდი გავხდით და სათქმელი ჩვენი ფრონტის ხაზიდან ვთქვით.
- თქვენს ჯაყოს (მსახიობი ბექა გოდერძიშვილი) არ აქვს დიალექტური მეტყველება. თითქოს, "მოდერნიზებული" ჯაყოა, მაგრამ რეალურად, თავის "საკეთებელს" აკეთებს...
ნიკა:
- აქ მხატვრის დამსახურებაც დიდია, მუსიკაც არაჩვეულებრივია...
სანდრო:
- მუსიკა მიშა მდინარაძეს ეკუთვნის, მხატვარი კი ირაკლი ავალიანი გახლავთ - რომ არა შემოქმედებითი ჯგუფი, სპექტაკლი ისეთი არ გამოვიდოდა, როგორიც არის. ჩვენ ერთმანეთში გვქონდა დიდი კამათი და ეს არ იყო ცუდი. კარგია, როცა აზრებში მოწინააღმდეგე გყავს, რადგან ის სულ გაფხიზლებს... ვფიქრობ, ქართველები მტერს სათანადოდ ვერ ვაფასებთ. უნდა ვიფიქროთ, რომ ის ძლიერია და არა - სუსტი.
- ნიკა რატომ არ დაამტკიცეთ ვთქვათ, ჯაყოს როლზე?
- ვინც ნიკას კარგად იცნობს, იცის, რომ მიუხედავად მისი მოღიმარი სახისა, გულით ყოველთვის დიდი ტკივილები დააქვს, განიცდის და ეს იყო ჩემთვის თეიმურაზიც. ეს პერსონაჟი განიცდის ქვეყნის, ოჯახის ამბავს, ყველაფერს ყლაპავს და ითმენს იმიტომ, რომ ასეა საჭირო.
ნიკა:
- პირველად მესმის სანდროსგან ის, რასაც ამბობს, მაგრამ მართალია, რომ მკითხონ, რა გტკივაო? ვიტყვი, ჩემი ქვეყანა-მეთქი და ეს მართლა მტკივა, ხანდახან ცრემლებამდეც კი და რაღაცები ძალიან მაღიზიანებს.
- და თეიმურაზის როლმა მოგცა საშუალება, საკუთარი სათქმელი გეთქვა?
- ყველაფერი ცხადია, ვერა, მაგრამ ჩემი მთავარი სატკივარი ვთქვი და ეს იყო ჩემი ზეამოცანაც.
- თემურ ჩხეიძემ თუ ნახა წარმოდგენა?
სანდრო:
- როგორც ვიცი, არა, რადგანაც ჯანმრთელობის პრობლემა შეექმნა. მას კარგად ყოფნას ვუსურვებთ!
- თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელმა - ლევან წულაძემ როგორ შეაფასა თქვენი ნამუშევარი?
ნიკა:
- ჩვენი ნამუშევარი პრემიერამდე ცოტა ხნით ადრე ნახა და რაღაც კორექტივები შეიტანა. მისი რჩევა ძალიან დაგვეხმარა. ლევან წულაძე ყველას მიმართ დადებითად არის განწყობილი. ზოგჯერ ისეთ ნიუანსზე აკეთებს აქცენტს, რაც შეიძლება, მთელი სპექტაკლის გვირგვინი გახდეს.
სანდრო:
- ჩვენც ძალიან ზუსტი რჩევა მოგვცა და მისი გენიალურობაც ამაშია.
- მესამე მოქმედებში გამოჩნდა საქართველოს პატრიარქი, ასევე - მიხეილ ჯავახიშვილი და მათი დახვრეტის სცენაც გათამაშდა...
- მიკვირს იმ ქართველი ხელოვანების, რომლებიც დათმობაზე მიდიან მხოლოდ იმიტომ, რომ არ მოაკლდეთ ხელფასი, "სითბო," სიამე, არადა, ძველად ხალხი სიკვდილსაც არ უშინდებოდა და სპექტაკლში ამ ადამიანების გამოჩენით სწორედ ამას გავუსვით ხაზი.
- ამ სპექტაკლში მაყურებლის გამხიარულებას ახერხებენ მსახიობები: ნოდარ დოღონაძე, მაკა შალიკაშვილი, ონისე ონიანი, ზურა ბერიკაშვილი...
ნიკა:
- ვფიქრობ, ასეთ ნამუშევრებში ე.წ. "მსუბუქი სცენებიც" საჭიროა.
სანდრო:
- ჯერ ერთი, ეს ტექნიკურად არის საჭირო. გარდა ამისა, ჩვენი პერსონაჟები - თეიმურაზი და მარგო დასაწყისში არ არიან ტრაგიკული ადამიანები, კარგად ცხოვრობენ; უბედურება მათგან შორს არის და ცეკვავენ, იღიმიან, ქეიფობენ... წარმოდგენა მძიმე ამბებით რომ დაგვეწყო, არ ივარგებდა...
მოკლედ, ამ სპექტაკლით ჩემი სათქმელის გადმოცემა მინდოდა და მგონი, ეს მოვახერხე: ჩემთვის დღეს მთავარია ქვეყანა, სამშობლო! ყოველ დილით, როცა ვიღვიძებ, ერთადერთი კითხვა მიჩნდება, - ისევ გვაქვს ქვეყანა თუ არა? საზღვარი სად არის? სხვა ქვეყანაში ხომ არ ვცხოვრობთ?!
ლალი ფაცია