როგორ შევარჩიოთ ნამდვილი შოკოლადი - გზაპრესი

ცნობილია, რომ უძველეს დროში მაიას ტომის შვილები კაკაოს მარცვლებს ხალავდნენ, ფქვავდნენ და ასე იღებდნენ მწარე, მაგრამ სასიამოვნო სასმელს, რომელსაც "ღმერთების სასმელი" ერქვა. მაიას ტომების გაქრობის შემდეგ, შოკოლადის მომზადების ტრადიცია აცტეკებმა განაგრძეს. ასე რომ, "ღმერთების სასმლის" შექმნა ინდიელების დამსახურებაა, თუმცა, მომდევნო საუკუნეებში შოკოლადის მრავალი სახეობა შეიქმნა, რაც განპირობებული იყო როგორც კულტურათა და ტრადიციათა თავისებურებებით, ასევე - ტექნოლოგიური მიღწევებით. თანამედროვე მსოფლიოში მზა შოკოლადის მრავალი სახეობაა ცნობილი, ყველას საფუძვლად სუფთა შოკოლადი უდევს, რომელსაც მძაფრად გამოხატული მწარე გემო და მდიდარი არომატი უნდა ჰქონდეს.

როგორც ქართველი სპეციალისტები ამბობენ, ნამდვილ შოკოლადს დღეს ჩვენს მაღაზიებში იშვიათად შეხვდებით. ამიტომ, თუ ყურადღებით შეარჩევთ უგემრიელეს სასუსნავს, რომლითაც თქვენი შვილი, შვილიშვილი, ან ახლობელი ადამიანი უნდა გაახაროთ, უსიამოვნო სიურპრიზებისაგან უფრო მეტად დაზღვეული იქნებით. დავინტერესდით, როგორ შევარჩიოთ ხარისხიანი, კარგი შოკოლადი და საბოლოოდ დავრწმუნდით, რომ ეს საკმაოდ რთული ამოცანა ყოფილა:

ლია თოდუა, სტრატეგიული კვლევების ცენტრის პროექტების ხელმძღვანელი:

- ჩვენმა ორგანიზაციამ რამდენჯერმე შეისწავლა თბილისურ მაღაზიებში გასაყიდად გამოტანილი შოკოლადის ნაწარმი და სხვადასხვა დარღვევა აღმოვაჩინეთ: იყო შემთხვევები, როცა შოკოლადი ვადაგასული იყო, გარედან თეთრი ლაქები აჩნდა, "როშენის" ასაწონ შოკოლადში მწერებიც აღმოვაჩინეთ, ხოლო "რაფაელოს" ყუთიდან შოკოლადი ამოცლილი იყო - იქ თხუთმეტის ნაცვლად 14 ცალი იდო. რა თქმა უნდა, ამის თაობაზე მაშინვე მივწერეთ "რაფაელოს" მწარმოებლებს, მაგრამ გამოხმაურებას მათი მხრიდან ვერ მივაღწიეთ. სამწუხაროდ, სიმართლეს დღემდე ვერ ვამტკიცებთ, რადგან "რაფაელოს" ეტიკეტს არ აწერია, რამდენი ცალი შოკოლადი უნდა იდოს ყუთში. აწერია მხოლოდ წონა. "რაფაელო" დღემდე ისეთი შეფუთვით იყიდება, რომ ამოცლა თავისუფლად შეიძლება. ამიტომ, მომხმარებელმა აუცილებლად ყურადღებით უნდა შეამოწმოს რაოდენობა და თუ აკლია, შენაძენი უკან დააბრუნოს.

უნდა ითქვას, რომ ჩვენთან "შოკოლადის ცნებას" ისე გულდაგულ არ იცავენ, როგორც ევროკავშირის ქვეყნებში - იქ ძალიან მკაცრად არის დადგენილი, რას შეიძლება ეწოდოს ნამდვილი შოკოლადი ან ნამდვილი კაკაო. შოკოლადსა და კაკაოს ფხვნილშიც საკმაო რაოდენობის კაკაოს ცხიმი უნდა შედიოდეს. რასაც ჩვენ კაკაოს ფხვნილს ვეძახით, ხშირად ეს ცხიმგამოცლილი მასაა. არადა, ვეროკავშირში კაკაოს ფხვნილის სახელით მხოლოდ ნამდვილი კაკაოს გაყიდვა შეიძლება. ხარისხიან შოკოლადში კაკაოს ცხიმის შემცველობა 35 პროცენტი მაინც უნდა იყოს. ევროპის ქვეყნებში კაკაოს რაოდენობა მკაცრად არის რეგულირებული. ეს ეხება სხვა ცხიმებსაც. იტალიასა და ესპანეთში შოკოლადისადმი დამოკიდებულება კიდევ უფრო მკაცრია - გარდა კაკაოს ცხიმისა, მასში სხვა ცხიმების დამატება უბრალოდ, არ შეიძლება. საბოლოოდ კი, ევროკავშირში შეთანხმდნენ, რომ კაკაოს ცხიმის სხვა ცხიმით ჩანაცვლება არ შეიძლება. სწორედ ამიტომ, ვინც ევროპაში ყოფილა, ყველა ამჩნევს, რომ იქაური შოკოლადის გემო მთლიანად განსხვავდება ჩვენებური შოკოლადის გემოსგან.

ლია თოდუას შეფასებით, საქართველოში ამ სფეროში არავითარი ნორმები არ მოქმედებს, ნებისმიერ ტკბილეულს შეიძლება ერქვას შოკოლადი და ვიდრე ეს ნორმები შემოტანილი არ იქნება, ბუნებრივია, შემოწმებასაც აზრი არა აქვს, განსხვავებით ევროპისაგან, სადაც მკაცრად დადგენილი სტანდარტები აქვთ:

- სამწუხაროდ, საქართველოში ლაბორატორიები ვერ ახერხებენ კაკაოს ცხიმის იდენტიფიცირებას. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ უარი გვითხრეს. ამიტომ, კარგად უნდა წავიკითხოთ ეტიკეტი, სადაც უნდა ეწეროს, რომელ ცხიმებს შეიცავს შოკოლადი, რადგან ამ მხრივ ქართველი მომხმარებელი სავსებით დაუცველია. გეგმაში გვაქვს, გავარკვიოთ, თუ რა შემადგენლობა აქვს შოკოლადის ნაწარმს, რომელიც ჩვენთან იყიდება. რა თქმა უნდა, მოზრდილისა და ბავშვისთვისაც ჯობია ახალი, ნამდვილი და კარგად შენახული შოკოლადი მიირთვას. ამიტომ, მიაქციეთ ყურადღება ეტიკეტს, წაიკითხეთ, რა რაოდენობით კაკაოს ცხიმი შედის შოკოლადში, რომელიც უნდა შეიძინოთ და თუ მისი შემცველობა არ შეესაბამება ნორმას, ესე იგი, ეს არ არის ნამდვილი შოკოლადი. სამწუხაროდ, საქართველოში არ არის მოთხოვნა, რომ ეტიკეტს ეწეროს, რამდენ კაკაოს ცხიმს შეიცავს ესა თუ ის შოკოლადი. შეიძლება მას სხვა ნივთიერებებიც დაემატოს, მაგრამ მთავარი სწორედ კაკაოს ცხიმის რაოდენობაა.

ეთერ სარჯველაძე, თსუ-ის პროფესორი, სურსათის ექსპერტი:

- საერთოდ, შოკოლადს დანამატის სახით შეიძლება ჰქონდეს რძე, ყავა, ვანილი, ქიშმიში და სხვა ნივთიერებები, მაგრამ შოკოლადის შექმნისას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს კაკაოს ცხიმს, რომელიც მაღალი ბიოლოგიური თვისებებით გამოირჩევა. შოკოლადს მრავალი კარგი თვისება აქვს, თუმცა, ყველაზე მთავარია, რომ ის ადამიანს ენერგიას მატებს. ამავე დროს, ძალიან გემრიელი და დიდი სიამოვნების მომნიჭებელიცაა. კაკაოს ცხიმის წყალობით, ადამიანის ორგანიზმში გამოიყოფა ენდორფინები, რომელსაც სიამოვნების წყაროს უწოდებენ. მე ძალიან მეპარება ეჭვი, რომ შოკოლადებში, რომლებიც გამისინჯავს, კაკაოს ცხიმი დიდი რაოდენობით შედიოდეს. არადა, კაკაოს ცხიმის რაოდენობის შეცვლა მთლიანად ცვლის შოკოლადის დანიშნულებას. თუ შოკოლადში კაკაოს ცხიმს რაღაც სხვა ცხიმი აჭარბებს, ეს უკვე დიდი ფალსიფიკაციაა. სხვათა შორის, ჩვენთან სუფთა კაკაოს ფხვნილის შოვნაც პრობლემაა, ამის გარეშე კი, შოკოლადს შოკოლადი არ ჰქვია. სამწუხაროა, მაგრამ უხეირო დიასახლისივით, რაც ხელში მოხვდებათ, ყველაფერს უმატებენ. შეიძლება ამგვარად მიღებული მასა გემრიელია, მაგრამ კაკაოს ცხიმის გემო დაკარგული აქვს. თანაც, შოკოლადს, რომელსაც სულ სხვა, დაბალხარისხიანი ცხიმით ამზადებენ, შოკოლადს ვერ ვუწოდებთ. ნებისმიერ შემთხვევაში, ეტიკეტზე უნდა იყოს მითითებული ძირითადი კომპონენტები, რომლებიც მასში შედის. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს მომხმარებლის უფლების დარღვევაა.

- ქალბატონო ეთერ, რამდენად მავნებელია შოკოლადი, რომელსაც თეთრი ლაქები აქვს ან განალღობია?

- თუ შოკოლადს თეთრი ლაქები აქვს, ესე იგი, მისმა ცხიმმა დაობება დაიწყო. შეიძლება მოწამვლა არ გამოიწვიოს, მაგრამ მაინც არ არის სასურველი მისი მირთმევა. ცუდად შენახული შოკოლადი, როცა გარეთ 36-37 გრადუსი სიცხეა, რა თქმა უნდა, გაფუჭდება. ხოლო როცა ფორმა აქვს შეცვლილი, ესე იგი, ის გალღვა და მერე ისევ გაყინეს. განალღობი შოკოლადი საშიში არ არის, მაგრამ თუ დაობების ნიშნებს შეამჩნევთ, უკან უნდა დააბრუნოთ.

გარდა ამისა, ყურადღებით უნდა წაიკითხოთ, ხომ არ შეიცავს შოკოლადი გენმოდიფიცირებულ ორგანიზმებს. ეს არც მცირეწლოვანი ბავშვისთვისაა სასურველი და არც მოზრდილისთვის. შესაბამისი კანონი უკვე მიიღეს, მაგრამ ის ძალაში 1-ლი აგვისტოდან შევა. ამიტომ, მშობელმა დაკვირვებით უნდა შეარჩიოს ნებისმიერი საკვებისა და მათ შორის, შოკოლადის შემადგენლობა და დააკვირდეს მის ვიზუალურ მხარეს. მნიშვნელოვანია ისიც, თუ სად იყიდება შოკოლადი, არის თუ არა იქ შესაბამისი ტემპერატურა. უნდა მივეჩვიოთ ეტიკეტის წაკითხვას და თუ ჩვენ არ ვიყიდით იმას, რაც არ ვარგა, მწარმოებელიც ვეღარ გამოუშვებს.

სხვათა შორის, ქართულ ნაწარმშიც აღმოაჩინეს დარღვევები, მაგრამ ეს მხოლოდ ერთეული შემთხვევა იყო და საცალო ქსელს დაჰბრალდა. მათ აიღეს ვალდებულება და ახლა უკვე ცდილობენ, საერთაშორისო სტანდარტები დაიცვან. საერთოდ, შოკოლადი და სხვა საკვები პროდუქტები დაკეტილ საწარმოებში უნდა მზადდებოდეს, დაკეტილი საწარმოს პრინციპი კი ასეთია: ფანჯარაზე ბადეები უნდა იყოს და იქ მტვერიც კი ვერ უნდა შედიოდეს, არათუ - მწერები. პერსონალს აბსოლუტურად სუფთად უნდა ეცვას და რაც გარეთ ეცვა, სამსახურში იმ სამოსით არ უნდა შედიოდეს. მოკლედ რომ ვთქვათ, მეწარმემ უნდა იცოდეს რას უშვებს, მომხმარებელმა კი - რას ყიდულობს.

ხშირად ამბობენ, საბჭოთა პერიოდში შოკოლადი უფრო გემრიელი იყოო, ადრე იმიტომ იყო გემრიელი, რომ მკაცრად კონტროლდებოდა: მასში საკმარისი რაოდენობით უნდა ყოფილიყო კაკაოს ცხიმი - არანაკლებ 35%-ისა, ხოლო შაქრის შემცველობა 23%-ზე მეტი არ უნდა ყოფილიყო. თუ ეს თანაფარდობა დაცული იქნება, შოკოლადი მართლაც გემრიელი იქნება. წეღან უკვე გითხარით: თუ შოკოლადში კაკაოს ცხიმი საკმაო რაოდენობით არ არის, მას ნამდვილ შოკოლადს ვერ დავარქმევთ.

ხათუნა ჩიგოგიძე