"მიეცით კეისარსა კეისრისა და ღმერთს - ღმრთისა"
რატომ უძნელდებათ თანამედროვე პერიოდში ადამიანებს მატერიალური პრობლემების აღქმა და დაძლევა? როგორ მოვიქცეთ განსაცდელის ჟამს?Aამჯერად ამ საკითხებს შევეხებით...
- მდიდრისა და ლაზარეს იგავი გავიხსენოთ, სადაც უფალი წარმოაჩენს უკიდურეს სიღატაკეში მყოფი ლაზარეს სულიერ სიმტკიცეს, რომლის სანაცვლოდაც დამკვიდრდა უფალთან...
მამა მაკარი:
- უფლის იგავში ერთმანეთს უპირისპირდება ორი ადამიანი - მდიდარი, რომელიც თავის სიმდიდრეს მხოლოდ და მხოლოდ თავისი სიამოვნებისთვის იყენებს და უკიდურესად ღატაკი ლაზარე. იგავიდან ჩანს, რომ ის არის დაწყლულებული, სნეული, ისიც კი არ შეუძლია, რაც აუცილებლობისთვის სჭირდება, თავისი შრომით მოიპოვოს; სახარება გვეუბნება: ძაღლები მიდიოდნენ და ლოკავდნენ მის წყლულებსო ანუ ფიზიკურადაც უძლური იყო ეს ადამიანი და ამით იყო განპირობებული მისი სიღარიბე. მაგრამ მას ჰქონდა უდიდესი სიმდიდრე. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველდღიურად ხედავდა მდიდრისა და მისი თანამეინახეების უწყალობას, ხედავდა, თუ როგორ ფლანგავდნენ ამაოებაში სიმდიდრეს, ერთხელაც არ განუკითხავს ისინი. თავის მდგომარეობას ისე იღებდა, როგორც ღვთისგან მინიჭებულს, მისთვის საცხოვნებლად. ლაზარე არა სიღარიბით, არამედ თავისი ღვთივსათნო ცხოვრებით შეიქნა ღირსი, დაემკვიდრებინა აბრაამის წიაღში, ხოლო მდიდარი არა სიმდიდრის გამო, არამედ თავის უწყალობის გამო განეშორა მართალთა წიაღს. ამ იგავიდან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ყველა მდიდარი ვერ ცხონდება და ყველა ღარიბი ცხონდება. უწყალო მდიდარია თუ ღარიბი, ვინც არ შეინანებს ამას, ღვთის გარეშე დარჩება, ხოლო ყველა ადამიანი, რომელიც სულით არის მდიდარი, უშფოთველი, თავმდაბალი, მოწყალე, არ არის ამპარტავანი, უფალთან დამკვიდრდება, რა თქმა უნდა, თუ მას აქვს ჭეშმარიტი სარწმუნოება.
- როგორც ვთქვით, მიწიერი ცხოვრების ჟამს, ადამიანმა სულზეც უნდა იზრუნოს და ხორცზეც, ისე, რომ არც ერთ მხარეს უკიდურესობაში არ გადაუხვიოს. არც ფანატიზმში უნდა გადავიდეთ და არც აბსოლუტურ გამიწიერებაში - როდესაც ადამიანს მიწიერის გარდა აღარაფერი ახსოვს. თუმცა, ძნელია, ადამიანი მიხვდეს, სად დადოს ზღვარი მიწიერებასა და სულიერებას შორის...
- ამის ზუსტი ზღვარი არ არსებობს, არც უფალი მოითხოვს ჩვენგან. ეს დამოკიდებულია ჩვენს შესაძლებლობებზე. მაგალითად, როდესაც ადამიანი სიღარიბეში ცხოვრობს, ის შეჩვეულია მცირე მიწიერ მოთხოვნილებებს, ხოლო მდიდარი ადამიანისთვის, ის მიწიერი მოთხოვნილებები, რომლითაც ღარიბი კმაყოფილდება, იმდენად მცირეა, მათზე არც ფიქრობს. მამათა ცხოვრებაში მოთხრობილია ასეთი შემთხვევა: ერთ-ერთი წმინდა მამა ავად გახდა, გამოქვაბულში სასთუმალი დაიგო და ისე ეძინა. ეს სხვა ბერებმა დაინახეს და განიკითხეს. როდესაც მოძღვარმა გაიგო, დაიბარა ბერები და ჰკითხა, რა ხელობას მისდევდნენ ისინი ბერად აღკვეცამდე? - მწყემსები ვიყავითო, მიუგეს ბერებმა. მაშინ მოძღვარმა შეახსენა, თუ როგორ ცხოვრობდნენ მწყემსობის პერიოდში, როგორ გაჭირვებაში უხდებოდათ ყოფნა, როგორ ათევდნენ ღამეებს ღია ცის ქვეშ, რაოდენ მცირე იყო მათი საზრდო და უთხრა: მიწიერი თვალსაზრისით, გაცილებით მეტი გაქვთ მონასტერში, ვიდრე ერში გქონდათ, ხოლო ის ბერი, რომელმაც სასთუმალი დაიდო და ისე დაიძინა, უამრავი სიმდიდრის პატრონი იყო, ფუფუნებაში ცხოვრობდა. მონასტერში მოსვლით მან მოიკლო თავისი მიწიერი საჭიროებები, თქვენ კი არ მოგიკლიათო. შესაძლოა, ჩანდეს, რომ ორი ადამიანი გარეგნულად ერთნაირად მოიხმარს მიწიერ საჭიროებებს, მაგრამ აქ გასათვალისწინებელია, რომელი რას არის მიჩვეული, - თუ ადამიანს ჰქონდა დიდი მატერიალური ქონება და ღვთისთვის მან შემდეგ დათმო რაღაც დოზით, შეიძლება ეს მოკლებაც, გაცილებით მეტი იყოს. ხოლო შეიძლება სხვა ადამიანი სხვებზე ნაკლებ მატერიალურ საჭიროებებს იყენებდეს, მაგრამ ეს მატერიალური საჭიროებები მის მოთხოვნილებებს აღემატებოდეს. სახარებაში ერთ ადგილას უფალი ბრძანებს: "მიეცი კეისარს კეისრისა და ღმერთს - ღმრთისა", - თუ რამდენია კეისრისთვის, ამქვეყნიურისათვის მისაცემელი, ინდივიდუალურია ყველა ადამიანისთვის. თავისი სინდისის წინაშე, ღვთის წინაშე უნდა იყოს მართალი ადამიანი ამ დროს, სხვაგვარად ზღვრის გაკონტროლება შეუძლებელია.
- "მიეცით კეისარს კეისრისა და ღმერთს ღმრთისა". როგორ გავიგოთ უფლის ეს იგავური თქმა?
- რაც საჭიროა ამ ქვეყანაზე, მიწიერი არსებობისთვის უნდა ვაკეთოთ, ხოლო ღვთისაი მივცეთ ღმერთს, - რაც სულისთვისაა საჭირო, უფალს მივაგოთ. ხშირად ადამიანებს აქვთ ფანატიკური დამოკიდებულება საღმრთო მსახურებასთან. თვლიან, რომ თითქოს არ შეიძლება ამქვეყნიური საქმეების კეთება, ზოგი იმასაც კი ამბობს, წამლის მიღებაც კი არ შეიძლება, ღმერთს უნდა მივენდოთო. ეს ფანატიზმია და ამას ამხელს მაცხოვარი. მეორე მხრივ, ამხელს ადამიანებს, რომლებსაც სულიერება არ ახსოვთ და მხოლოდ მიწიერებაზე არიან გადაგებულნი - რაც საჭირო და აუცილებელია ჩვენი ცხოვრებისთვის, რა თქმა უნდა, შეგვიძლია ამაზე ვიზრუნოთ, ხოლო დანარჩენი ენერგია და შესაძლებლობები უნდა მოვახმაროთ უპირატესს, - ჩვენი სულის ცხონებას, ღვთისსათნომყოფელ ცხოვრებას. ისიც კი, რასაც მიწიერისთვის, მატერიალურისთვის ვაკეთებთ, ღვთისთვის სათნოსაყოფი უნდა იყოს და არა - ჩვენი სათნოსაყოფი.
- მატერიალური სიდუხჭირის აღქმა ადამიანთა უმეტესობას უჭირს. მატერიალური გასაჭირის გამო, განსაკუთრებით ბოლო პერიოდში ადამიანები სასოწარკვეთილებაშიც კი ცვივდებიან. რატომ ხდება ასე? ვიცით, რომ ადრეულ საუკუნეებში ადამიანები გაცილებით მძიმე მატერიალურ პირობებში ცხოვრობდნენ, გაცილებით მეტად უჭირდათ...
- თანამედროვე პერიოდში სწრაფად განვითარდა ცივილიზაციები, რამაც ადამიანები კომფორტს მიაჩვია. ის, რაც თუნდაც ასი წლის წინ კომფორტად ითვლებოდა, დღეს სიღარიბედ აღიქმება. შეიცვალა ადამიანთა ფიზიკური შესაძლებლობებიც. როგორ გარემო პირობებში და როგორი ცხოვრების წესითაც წინა საუკუნეებში ცხოვრობდნენ ადამიანები, იმ გარემოში რომ თანამედროვე ადამიანებმა იცხოვრონ, მათ სიცოცხლესაც კი საფრთხე შეექმნება, ვერ გაძლებს ადამიანი. დროთა განმავლობაში ყველაფერი იცვლება იმის მიხედვით, რა არის აუცილებელი ამ პერიოდში მცხოვრები საზოგადოებისთვის, თავად ადამიანისთვის, რადგან ეს დამოკიდებულია თავად ადამიანთა გარემო პირობებთან შეგუებაზე. ძველად ადამიანები შეგუებულები იყვნენ უფრო მკაცრ ცხოვრების პირობებს, ფიზიკურადაც, ჯანმრთელობის თვალსაზრისითაც. თანამედროვე პერიოდში ადამიანებისთვის აუცილებლობა გაცილებით მეტია, ვიდრე ადრეულ საუკუნეებში იყო, მაგრამ ასევე თანამედროვე პერიოდში ადამიანები უფრო მეტად დასცილდნენ ღმერთს. ამიტომაცაა, თუ რაიმე პრობლემა შეექმნებათ - მატერიალური სახის განსაცდელი იქნება ეს, სნეულება თუ სხვა, უფრო ადვილად ცვივდებიან სასოწარკვეთილებაში. ზოგადად რომ ვთქვათ, ტექნოლოგიების განვითარება და ცივილიზაციის წინსვლა არ იწვევს ადამიანში ურწმუნოებას, მაგრამ რაც მეტად ვითარდება ტექნოლოგიები, ადამიანები მით მეტად შორდებიან უფალს. ამის მიზეზი ის გახლავთ, რომ ტექნოლოგიების განვითარებას ხშირად თავიანთი სურვილების დასაკმაყოფილებლად იყენებენ. რაც უფრო მეტი სურვილი უჩნდება ადამიანს და მეტად იკმაყოფილებს მას, მეტად და მეტად ვარდება ვნებების ტყვეობაში. თუ რაღაც მომენტში ვერ შეძლო თავისი სურვილების დაკმაყოფილება, სასოწარკვეთილებაში ვარდება. საერთოდ, როდესაც ადამიანი მიწიერ, მატერიალურ პრობლემებს განსაცდელად მიიჩნევს და ამის გამო სასოწარკვეთილებაში ვარდება, სულიერად ძალიან დაბალ საფეხურზე იმყოფება. ხორციელი და მატერიალური პრობლემების დათმენით იწყება სულიერი ცხოვრება. წმინდა მამები, ძველი ქრისტიანებიც განსაცდელად თვლიდნენ სულიერ პრობლემებს, როდესაც უფლის დაშვებით ბოროტი აზრები მოქმედებდა ადამიანზე. განსაცდელი იყო მაგალითად, მონასტერში მყოფი ბერისთვის მოწყენილობა, როდესც ბოროტი ამ ცოდვით შეებრძოლებოდა მას და აღარაფერი უნდოდა - არც მონასტერში ყოფნა, არც საქმის კეთება, მხოლოდ იქიდან გაქცევაზე ფიქრობდა. ან სხვა ნებისმიერი სულიერი განსაცდელი, რომელიც სულს უფორიაქებდა. წმინდა ისააკ ასური, ისევე როგორც ყველა წმინდა მამა, განსაცდელთა შესახებ საუბრისას სულიერ განსაცდელებს ახსენებს. ამავდროულად გვირჩევს, როგორ მოვიქცეთ განსაცდელის დროს: განსაცდელი გეწვია? დაითმინე. დათმენაც თუ არ შეგიძლია, გადაიფარე მანტია და დაიძინე. მრავალმოწყალე უფალი თავად მოგვაცილებს განსაცდელს. განსაცდელის დროს მთავარია, მოთმინებით ავიტანოთ იგი, არ მივეცეთ მწუხარებას, რადგან მოთმინებით ადამიანი გაცილებით მტკიცე და ღვთის მადიდებელი ხდება და ღვთის შეწევნაც არ დააყოვნებს.
შორენა მერკვილაძე